Ik kan het niet meer terugvinden, maar het zit in mijn hoofd dat wanneer in het Hebreeuws twee zinnen nevengeschikt zijn (coordinate) en niet ondergeschikt (subordinate) door middel van de conjunctie wav (doorgaans vertaald met “en”) de tweede zin weleens een verklaring kan geven voor de eerste. (1) In een dergelijk geval is het niet vreemd om dat tweede zinsdeel te introduceren met “omdat”, “zodat” of “opdat”. Een voorbeeld dat in mijn hoofd zit, is Genesis 12:2, waar je zou kunnen vertalen: “en u zult tot een zegen zijn.” Die opdracht  (“u zult” is te lezen als imperatief)  is dan nevengeschikt aan “Ik zal u tot een groot volk maken, u zegenen en uw Naam groot maken.”

In Genesis 12 is er echter een alternatief als er zoiets kan zijn als een wav-explicativum, dat is een nevenschikking die op grond van zijn betekenis toch een onderschikking inhoudt – zodat we moeten vertalen met zodat, opdat, omdat etc. De hele vertaling wordt dan: “Ik zal u tot een groot volk maken, u zegenen en uw naam groot maken zodat u tot een zegen zult zijn.” De middeleeuwse commentator Rasjie is het hier niet met me eens, evenmin als de NBV. In dit geval vertaalt de NBV in overeenstemming met Rasjie met de woorden “een bron van zegen zul je zijn.” Maar berust dit misschien op een manier van lezen die de wav ook als een explicatief, een uitleggende en dus subordinerende uitdrukking leest?

We komen dan van “zodat je tot een zegen zult zijn,” naar “een bron van zegen zul je zijn.” Is dat laatste nu een opdracht of een gevolg?

Laten we eens kijken naar een ander voorbeeld, nu uit Deuteronomium 31:2.

De gebruikelijke vertaling van dit vers is: “en hij sprak tot hen: “ik ben heden 120 jaar oud, ik kan niet meer uitgaan en ingaan, bovendien heeft de Heere tot mij gezegd “u zult deze Jordaan niet oversteken.”” Of zoals in de NBV: “ik ben nu 120 jaar oud en niet in staat om nog langer leiding te geven. Bovendien heeft de Heere me gezegd dat ik de Jordaan niet mag oversteken.”

Wat betekent nu deze uitdrukking “ik kan niet meer uitgaan en ingaan”? Mijn eerste reactie was om in ieder geval de vertaling van de NBV af te wijzen, omdat het mij leek dat “leiding geven” geen correcte vertaling kon zijn van de letterlijke uitdrukking “uitgaan en ingaan.” Uitgaan betreft toch eerder het optrekken tegen een vijand, en ingaan verwijst toch naar de intocht in het land. De Nieuwe Bijbelvertaling krijgt echter ondersteuning van het commentaar van Rasjie. Bij de woorden “ik kan niet” (לא אוכל, lo oechal) geeft Rasjie als uitleg: “ik heb niet langer de bevoegdheid, of het gezag.” De reden daarvan is de overdracht van de opdracht en de autoriteit om Israël te leiden naar het beloofde land aan Jozua. Dat wordt nu realiteit omdat Mozes de Jordaan niet mag overtrekken.

De helderheid van de vertaling wordt echter verminderd door het volgende deel van het vers te vertalen met “bovendien et cetera.” De suggestie wordt nu gewekt dat het om twee nevengeschikte uitdrukkingen gaat. Volgens Rasjie betekent dit tweede deel van het vers (“en de Heere zei tot mij”) echter een uitleg van de woorden “ik kan niet meer et cetera.” De wav die de suggestie oproept dat het om nevenschikking gaat (wav betekent doorgaans “en”) is volgens Rasjie een uitleg waarin de reden wordt gegeven van de uitdrukking “ik kan niet meer uitgaan en ingaan.” Dit is dan ongeveer de uitleg: “Omdat de Heere tegen mij gezegd heeft “jij zal deze Jordaan niet oversteken”, daarom kan ik niet uitgaan en ingaan.” Immers, wanneer Mozes deze Jordaan niet kan oversteken, kan hij het volk niet leiden bij de intocht in het land, maar is dat de taak van Jozua.

Hier is de tekst en het relevante deel van het commentaar van Rasjie.

וַיֹּ֣אמֶר אֲלֵהֶ֗ם בֶּן־מֵאָה֩ וְעֶשְׂרִ֨ים שָׁנָ֤ה אָנֹכִי֙ הַיּ֔וֹם לֹא־אוּכַ֥ל ע֖וֹד לָצֵ֣את וְלָב֑וֹא וַֽיהֹוָה֙ אָמַ֣ר אֵלַ֔י לֹ֥א תַעֲבֹ֖ר אֶת־הַיַּרְדֵּ֥ן הַזֶּֽה׃

En hij zeide tot hen: Ik ben heden honderdtwintig jaren oud; ik kan niet meer uitgaan en binnenkomen; ook (= bovendien) OF: (omdat) heeft de Here tot mij gezegd: Gij zult niet over deze Yarden gaan. (Gen. 31:2)

[…] לא אוכל? אֵינִי רַשַּׁאי, שֶׁנִּטְּלָה מִמֶּנִּי הָרְשׁוּת וְנִתְּנָה לִיהוֹשֻׁעַ
וה’ אמר אלי. זֶהוּ פֵּרוּשׁ לא אוכל עוד לצאת ולבוא — לְפִי שֶׁה’ אמר אלי:

Wat is dan de betekenis van לא אוכל? Het betekent: “Het is mij niet toegestaan” (vgl. Rashi op Deuteronomium 12:17 en Deuteronomium 24:4), want de macht (leiderschap) wordt van mij afgenomen en aan Jozua gegeven. […] וה’ אמר אלי – Dit is (volgens het vorige commentaar) de uitleg van לא אוכל עוד לצאת ולבוא: Ik kan niet meer uitgaan en binnenkomen, want (ו = omdat) de Heer heeft tot Mij gezegd: [Gij zult niet over deze Jordaan gaan].

Mijn conclusie: soms betekent de ו (wav) = omdat, zodat of opdat, en dan noem ik het een “explicatieve wav”, waarmee een zinsdeel wordt geintroduceerd dat een verklaring (Hebr.: peroesj) geeft van een voorafgaand zinsdeel.

(1) Het is heel goed mogelijk en zelfs waarschijnlijk dat ik dit geleerd heb door de studie van de Hebreeuwse Syntaxis, maar ik kan me het boek niet herinneren waarin dit voorkwam. Het is zeer waarschijnlijk niet mijn eigen vondst.

“Eert” of “Kust” (Psalm 2:12) – נשׁקו־בר

1. Rabbijns bezwaar tegen de vertaling “Kust de Zoon”

a. Bar (בר) is een Hebreeuws woord dat “zuiverheid” betekent (Psa. 24:4; 73:1) (4) d.w.z., “eer brengen aan zuiverheid”.
b. Of: Bar is een Aramees woord dat “zoon” betekent (bijv. Bar Kochba).
c. David leefde honderden jaren vóór de ballingschap en dus voordat de Joden Aramees begonnen te gebruiken
d. Geen reden om Aramees te gebruiken in het licht van het gebruik van het Hebreeuwse ben in v.7.

2. Reactie op de  onjuiste Joodse vertaling:

a. Het woord bar komt drie keer voor in Spr. 31:2 als “zoon”. (3)
b. Een Fenicische inscriptie uit de 9e eeuw vGT gebruikt bar als “zoon” – zeldzaam maar een woord dat in gebruik was in Davids tijd.
c. Dichters waren gewend zeldzame woorden te gebruiken. In het Bijbels Hebreeuws is bar een poëtische vorm.
d. De vermaning is gericht aan de niet-Joodse koningen. Daarom is het passend dat een niet-Hebreeuws woord wordt gebruikt.
e. Ben is het Joodse woord, bar is het niet-Joodse woord. Het 1e woord is Zijn relatie tot God als Zijn Zoon, het 2e woord is in Zijn relatie tot de niet-Joodse machten.
f. Het idee van “kus” is er een van politieke onderwerping (1 Sam. 10:1) (1) en religieuze aanbidding (1 Kon. 19:18; Hos. 13:2). (2)

“Zalig zijn zij die hun toevlucht tot Hem nemen” (v. 12) (Een versie van Johannes 3:16 in Tenach.)

(1) 1 Sam 10:1  Toen nam Samuel een oliekruik, en goot ze uit op zijn hoofd, en kuste hem, en zeide: Is het niet alzo, dat de HEERE u tot een voorganger over Zijn erfdeel gezalfd heeft?

(2) 1 Kon 19:18  Ook heb Ik in Israel doen overblijven zeven duizend, alle knieen, die zich niet gebogen hebben voor Baal, en allen mond, die hem niet gekust heeft.

Hos 13:2  En nu zijn zij voortgevaren te zondigen, en hebben zich van hun zilver een gegoten beeld gemaakt, afgoden naar hun verstand, die altemaal smedenwerk zijn; waarvan zij nochtans zeggen: De mensen, die offeren, zullen de kalveren kussen.

(3) Spr 31:2  Wat, o mijn zoon, en wat, o zoon mijns buiks? ja, wat, o zoon mijner geloften?

Spr.  31:2  מה־ברי ומה־בר־בטני ומה בר־נדרי׃

(4) Psalm 24:4  Die rein van handen, en zuiver van hart is, die zijn ziel niet opheft tot ijdelheid, en die niet bedriegelijk zweert;

Psalm 24:4  נקי כפים ובר־לבב אשׁר לא־נשׂא לשׁוא נפשׁי ולא נשׁבע למרמה׃

Ik dacht altijd dat selah in de Psalmen een muzikale aanwijzing was en zoiets betekende als: Siman Lasjinoet Haminhagoot, teken om de melodie te veranderen.  Maar onderstaande artikel legt het anders en waarschijnlijk beter uit.

Selah (סלה), het obscure woord dat gevonden wordt in de Hebreeuwse Psalmen en in Habakkuk 3, is het raadsel geweest van gewone lezers en de wanhoop van geleerden. Vaak wordt aan dit woord een muzikale status toegekend (b.v. een pauze in de tekst zoals een rust op bladmuziek), maar er is veel meer aan de hand dan je op het eerste gezicht zou zeggen. En hoewel er in de laatste 100 jaar verschillende stellingen zijn geponeerd, hebben geleerden Selah gedegradeerd tot een muzikale status. Enkele algemeen aanvaarde opvattingen waren: 1) een pauze in de tekst; 2) een synoniem van נצח (netsacḥ) of עולם (‘olam) – Hebreeuwse woorden die “voor altijd” aanduiden, of 3) een afleiding van de wortel סלל (salal) wat betekent “stemmen verheffen in lof” of “instrumenten luider maken”.

Sinds het einde van de 19e eeuw is Selah de focus geworden van een handvol publicaties die de betekenis en functie ervan in de Psalmen onderzoeken. Hoewel een aanzienlijke hoeveelheid moeite werd gestoken in het onderzoeken van de plaatsing ervan, duurde het tot de opgraving van de Dode Zee Rollen die een bruikbare aanwijzing zou blijken te zijn in het begrijpen van het gebruik ervan in de Tweede Tempel periode. In het pas verschenen boek, Reassessing Selah, is een belangrijke aanwijzing ontdekt. Hoewel de term gebruikt kan zijn als een pauze in de tekst, lijkt hij de thematische draden te benadrukken die door de Hebreeuwse Psalmen lopen.

Thema’s als zonde, oordeel en verlossing doordesemen de Hebreeuwse poëzie en Selah markeert belangrijke overgangen in die thematische cyclus; overgangen die de aard en het karakter van God zelf benadrukken! Psalm 32:7 geeft een goed voorbeeld: “U bent mijn schuilplaats, U behoedt mij voor moeilijkheden, U omringt mij met kreten van bevrijding. Selah (סלה).” De algemene boodschap van Psalm 32 is er een van menselijke overtredingen gevolgd door goddelijke bevrijding, en Selah benadrukt die kritieke momenten voor zowel de psalmist als de lezer.

Overgenomen van:

What Does “Selah” Mean?