Overwegingen rondom eerste advent

Morgen is het eerste advent en dan ga ik voor in de Samenvaart, dat is de gemeente van de PKN in Anna Paulona. Ik lees dan twee teksten die traditioneel ook als aankondigingen, als profetieën van de Messias worden gezien. Uit Jesaja 9 vers 1 tot en met 6 en uit Jesaja 11 vers 1 tot en met 10.

In deze uitzending heb ik het over Jezaja 9 en het is toch wel heel bijzonder wat we daar vinden, want dat het een messiaanse profetie is in christelijke zin eigenlijk helemaal niet zo duidelijk. Dat zou dan alleen gezegd kunnen worden van een aantal bijzondere woorden in de tekst die dan geheel buiten de eigen context worden geïnterpreteerd.

Het volk dat in duisternis rondwandelt is natuurlijk in onze beleving Israël en het schitterende licht is het licht van Kerst, van de komst van Jezus. De namen die aan dit kind dat geboren is in vers 5 aan dat kind worden toegekend zijn bijvoorbeeld sterke God, een eeuwige Vader, wat suggereert dat deze Jezus identiek is aan God zelf. Maar zoals ik zal uitleggen heeft de tekst eigenlijk veel meer te maken met het herstel van Israël en dat is een boodschap die wij doorgaans niet willen horen.

Dat herstel van Israël is gedeeltelijk een toekomstige zaak, maar het is ook heel goed mogelijk om de tekst te lezen als een bevestiging van het huidige bestaan van Israël dat immers ook steeds door strijd en de oorlog heen gegaan is. De tekst bevat de belofte dat de volkeren die Israël proberen te vernietigen uiteindelijk zullen worden verbruizeld en vernietigd.

Geplaatst in Jodendom | Een reactie plaatsen

Geen scheiding van religie en politiek; wel van kerk en staat

In tegenstelling tot de ontwikkelingen binnen de christelijke traditie, die leidden tot een dualisme tussen het politieke en het spirituele, heeft het joodse geloof, gedefinieerd door het verbond tussen Jahweh en het volk Israël, nooit zijn politieke bestaan gescheiden van zijn spirituele aspiraties. Het joodse messianisme is diep geworteld in de politieke sfeer. Lees verder

Geplaatst in Israël, Jodendom | Een reactie plaatsen

Twee redenen voor het huidige schisma tussen Christendom en Jodendom

De historische vervreemding tussen het Jodendom en het Christendom kan teruggevoerd worden op twee onderling verbonden oorzaken. De eerste en meest prominente oorzaak is de diametraal tegenovergestelde beoordeling van deMessiaanse claims over Jezus. Voor de vroege Christenen was Jezus de beloofde Messias, een geloof dat centraal stond in de opkomende Christelijke Kerk.

Deze overtuiging werd sterk beïnvloed door de hermeneutische strategie van belofte-vervulling, waarin Jezus werd gezien als de vervulling van profetieën uit het Oude Testament. Na verloop van tijd ontwikkelde deze interpretatieve benadering zich tot het Christelijke supersessionisme, de overtuiging dat het Christendom het Jodendom had vervangen als het ware geloof. Deze theologische houding creëerde niet alleen een aanzienlijke kloof tussen de twee religies, maar positioneerde het Christendom ook als de opvolger en vervulling van Joodse profetieën, waardoor het Jodendom werd gemarginaliseerd.

De tweede oorzaak van vervreemding, die nauw verwant is aan de eerste, is de ontwikkeling van het christelijke trinitaire dogma. De leer van de Drie-eenheid, die God beschrijft als drie personen in één essentie – Vader, Zoon en Heilige Geest – was een belangrijke afwijking van het Joodse monotheïsme. Deze leer werd beïnvloed door Griekse metafysische categorieën, die vreemd waren aan het Joodse theologische denken. De opname van deze Griekse filosofische concepten in de christelijke theologie verwijderde het christendom verder van zijn Joodse wortels. Het trinitaire dogma compliceerde niet alleen de theologische relatie tussen de twee geloven, maar steriliseerde ook de christelijke theologie ten opzichte van de heilshistorische verbinding met het Jodendom. Door Griekse metafysische categorieën over te nemen, raakte de christelijke theologie minder begaan met haar historische en theologische banden met het Jodendom en richtte zij zich in plaats daarvan op haar eigen doctrinaire ontwikkelingen.

De historische vervreemding tussen het Jodendom en het Christendom is dus geworteld in de uiteenlopende visies op de Messiaanse claim over Jezus en de ontwikkeling van het Christelijke dogma van de Drie-eenheid. Deze twee oorzaken, die met elkaar verweven zijn en elkaar wederzijds versterken, hebben bijgedragen aan een langdurige theologische en historische kloof tussen de twee religies Het begrijpen van deze oorzaken is cruciaal voor elke zinvolle dialoog die gericht is op het overbruggen van de kloof tussen het Jodendom en het Christendom.

Geplaatst in Jodendom | Een reactie plaatsen

De Christelijke Geloofsbelijdenissen en hun invloed op Messiaanse verwachtingen

De christelijke geloofsbelijdenissen vertegenwoordigen een hermeneutische traditie die Jezus Christus aanwees als degene die alle messiaanse verwachtingen van de Joden definitief vervulde.

De vervulling van Messiaanse verwachtingen
In de vroegchristelijke traditie werd Jezus Christus gezien als de vervulling van de messiaanse profetieën in de Hebreeuwse Bijbel. Dit geloof lag ten grondslag aan de ontwikkeling van de Christelijke theologie en was vastgelegd in de geloofsbelijdenissen van de vroege Kerk. Deze geloofsbelijdenissen, zoals de Geloofsbelijdenis van Nicea, verwoorden het geloof dat Jezus de beloofde Messias was die was gekomen om de mensheid te verlossen. Deze hermeneutische traditie herdefinieerde de messiaanse verwachtingen en richtte deze uitsluitend op Jezus Christus.

De Tweede Komst van Christus
Hoewel de christelijke geloofsbelijdenissen een expliciete verwachting uitspreken over de wederkomst, of Tweede Komst, van Christus, maken zij geen gebruik van de kritische functie van het messiaanse idee om de legitimiteit van politieke heersers in twijfel te trekken of hoop en bevrijding te bieden aan hen die onderdrukt worden door onrechtvaardige politieke en economische omstandigheden. De betekenis van de wederkomst van Christus, zoals verwoord in deze geloofsbelijdenissen, is vooral gericht op de verlossing (en het oordeel) van de zielen van de levenden en de doden. Deze eschatologische hoop is spiritueel van aard en legt de nadruk op persoonlijke verlossing en het laatste oordeel.

De politieke implicaties van messiaanse verwachtingen
In tegenstelling tot de vroeg-Joodse messiaanse verwachtingen, die vaak de hoop op politieke bevrijding en de vestiging van een rechtvaardige samenleving inhielden, heeft de christelijke herinterpretatie van het messianisme deze hoop grotendeels vergeestelijkt. Door zich te richten op de geestelijke verlossing die Jezus bracht en zijn verwachte terugkeer, lieten de geloofsbelijdenissen de politieke status quo ongemoeid. Deze verschuiving betekende dat de kritische en potentieel subversieve aspecten van messiaanse hoop werden gebagatelliseerd of genegeerd, waardoor onderdrukkende heersers hun gezag konden handhaven zonder te worden uitgedaagd door religieuze verwachtingen van rechtvaardigheid en bevrijding.

De breuk met het joodse erfgoed
Het resultaat van de vergelijking tussen de dertien punten van Maimonides en de oecumenische christelijke geloofsbelijdenissen is symptomatisch voor de breuk van het christendom met zijn Judaïsche erfgoed: geen messianisme meer, maar trinitarisme. De dertien geloofsprincipes van Maimonides, waaronder het geloof in de komst van de Messias, benadrukken het voortdurende belang van messiaanse hoop in het Jodendom. De Christelijke geloofsbelijdenissen benadrukken daarentegen de leer van de Drie-eenheid en de goddelijkheid van Jezus, wat een significante theologische afwijking van het Jodendom markeert.

Theologische en sociale gevolgen
Met deze keuze verehinderde de Christelijke theologie echter elke mogelijkheid voor een zinvolle dialoog met het Jodendom. Het stilzwijgen van de geloofsbelijdenissen over het joodse erfgoed van het christendom is een impliciet oordeel over de irrelevantie van het joodse geloof voor christenen. Dit theologische standpunt droeg bij aan een lange geschiedenis van christelijk anti-judaïsme, omdat het impliceerde dat het jodendom was achterhaald en verouderd door de komst van Christus. Dit oordeel bleek schadelijk te zijn voor het Joodse bestaan binnen christelijk Europa en leidde tot eeuwen van discriminatie, vervolging en marginalisatie van Joodse gemeenschappen.

De evolutie van de christelijke geloofsbelijdenissen en hun focus op de vervulling van de messiaanse verwachtingen in Jezus Christus is een belangrijke theologische verschuiving die diepgaande gevolgen had voor de christelijk-joodse betrekkingen. Door de hoop op verlossing te vergeestelijken en de politieke aspecten van het messianisme te bagatelliseren, lieten de geloofsbelijdenissen de onderdrukkende politieke structuren van hun tijd onaangetast. Deze breuk met het joodse erfgoed belemmerde niet alleen een zinvolle dialoog tussen christendom en jodendom, maar droeg ook bij aan een erfenis van anti-judaïsme die blijvende gevolgen heeft gehad voor joodse gemeenschappen. Inzicht in deze historische en theologische context is essentieel voor het bevorderen van een meer inclusieve en respectvolle relatie tussen deze twee geloofstradities.

Geplaatst in Israël, Jodendom | Een reactie plaatsen

Wanneer gaan we ernst maken met het Jodendom?

Dat de christelijke theologie diep geworteld is in het Jodendom is gemeengoed geworden in de naoorlogse christelijke theologie. Op het niveau van de theologische reflectie is er tot nu toe minimale belangstelling geweest voor de organische verbinding tussen de twee religies. De christelijke theologie heeft het Jodendom op een afstand gehouden en heeft een comfortabele afstand bewaard tot de werkelijke theologisch-filosofische implicaties van haar Joodse connecties.

Hoewel de wetenschap die het Jodendom van Jezus onderzoekt bloeit, is er een virtuele steriliteit wat betreft de architectuur van de eigenlijke christelijke theologie. Er zijn maar een paar opmerkelijke pogingen geweest om een systematische heroverweging van de christelijke theologie in een post-Shoah context te realiseren, en zelfs deze werden gemarginaliseerd door de mainstream academische theologie.

Helaas hebben recente ontwikkelingen in de christelijke theologie niet voldoende aandacht besteed aan het rechtzetten van de fundamentele vervreemding die eeuwenlang heeft bestaan tussen het Jodendom en het Christendom. De meeste christelijke theologische beschouwingen over de betekenis van het Jodendom hebben zich gericht op de verkenning van het Joods-zijn van Jezus.

Hoe belangrijk dit “inzicht” ook is geweest voor de studies van het Nieuwe Testament in de afgelopen drie decennia, een loutere fascinatie voor het Joods-zijn van Jezus is niet voldoende als het niet zijn weg vindt naar het christelijke begrip van God als Trinitarisch.

Bovendien moet de realiteit van Jezus de Jood begrepen worden aan de horizon van een levende, hedendaagse en dus Rabbijnse Joodse traditie. Als het Jodendom beschouwd moet worden als een partner in de dialoog, en dat moet, dan moet de christelijke theologie veel meer doen dan zich richten op een tamelijk nauw tijdsinterval binnen de geschiedenis van het volk Israël.

Het ontvouwen van de betekenis van het Joods-zijn van Jezus is een minimale vereiste voor de dialoog, maar op de lange duur is het niet voldoende om beide partners volledig bij de dialoog te betrekken. Het Joodse geloof heeft veel meer te bieden dan de paar honderd jaar waarop geleerden zich richten bij het onderzoeken van de historische achtergrond van het Joods-zijn van Jezus. Het is de uitdaging van de naoorlogse constructieve christelijke theologie om het Jodendom, als een levende traditie, te betrekken in een creatieve dialoog die voelbare gevolgen zal hebben voor het christelijke trinitaire discours.

Geplaatst in Jodendom | Getagged , , , , , , | Een reactie plaatsen