“Harmonie is te vinden wanneer bepaalde gebeurtenissen samenkomen, maar het is vooral te maken, te creëren, uit te vinden en te produceren. Harmonie is onze zaak. Daarom is het zo belangrijk om het idee te vernietigen van een onafhankelijke, vaststaande harmonie die bij het pakket van het universum hoort. Dit idee ondermijnt de menselijke verantwoordelijkheid. Ik geloof dat het onze roeping op aarde is om een harmonie tot stand te brengen die alles omvat wat we rechtvaardigheid, vrijheid, vreugde, vrede en waarheid noemen. Het is onze roeping om harmonie tot stand te brengen tussen mensen, tussen aardse dingen, tussen de elementen waaruit ons universum bestaat.
Dit is de reden waarom alle arrogantie, alle verlangen naar overheersing en alle pogingen om andere dingen of wezens uit te buiten in strijd zijn met onze roeping. Toch is dit de manier waarop dingen gaan. Alles neigt spontaan naar wanorde en wij moeten proberen een harmonieuze orde te scheppen.
Denk aan de passage in Genesis waarin God zegt dat het niet goed is dat de mens alleen is (Gen. 2:18 e.v.). God brengt de dieren naar hem toe zodat hij een helper kan vinden, maar geeft ze ook een naam. We moeten het belang van de naam in deze Semitische wereld niet vergeten. De naam legt de spirituele kwaliteit vast van datgene waaraan hij gegeven is en bepaalt zijn plaats in de wereldorde. Dus toen de mens namen gaf aan een ontelbaar aantal dieren, deed hij meer dan iets nuttigs of nuttigs. Hij bracht harmonie tot stand tussen zichzelf en het dierenrijk.
Maar deze gelijkenis brengt nog een ander aspect van harmonie naar voren. Adam handelde door middel van het woord. Niets is vluchtiger, brozer of vergankelijker dan het woord. Eenmaal gesproken, is het weg. Het is niet zonder effect, maar het is er niet meer. Daarom is de harmonie die door het woord tot stand wordt gebracht geen vaststaand iets, zoals een vlinder die in een collectorkistje is opgespeld. Het is een creatie die ontstaat en leeft en dan de neiging heeft te verdwijnen als het effect van het woord geleidelijk afneemt. Harmonie, ingesteld door het woord, is ook vluchtig.
Dit is wat ik wilde laten zien toen ik het over de zonsondergang had. Enkele ogenblikken, en dan valt de duisternis in. Misschien is er morgen weer een zonsondergang. Maar harmonie duurt niet lang; het is geen vast gegeven. Het wordt gecreëerd. Het leeft voor een ogenblik. Daarna is er slechts een gelukkige en verlichtende herinnering (een gelukkige herinnering is misschien wel meer waar dan geluk op aarde). Of anders vinden we misschien alleen stof en as als de droom van het grote geluk dat we hebben verloren. Ik denk aan het opbeurende moment in een opstand wanneer een groep mensen wordt gegrepen door de zekerheid dat er eindelijk een echt nieuwe wereld is gekomen waarin rechtvaardigheid en universele broederschap mogelijk zijn, en samen met de overwinning ontvouwt zich de regenboog van alle hoop die zo lang is opgebouwd. Deze vreugde duurt maar kort en dan keert het tegenovergestelde van harmonie snel terug. Het kan niet blijven duren, want harmonie moet altijd een nieuwe schepping zijn, een vernieuwing, een nieuw begin.
Het tegenovergestelde van harmonie is fixatie of installatie, de transformatie van de verlichtende glorie in een aanwinst die we nooit veranderd willen zien. Breekbaarheid is ongetwijfeld een deel van harmonie, want als we er zeker van konden zijn dat we het op elk moment zouden vinden zolang de wereld duurt, zou het ons niets zeggen. In koude fixatie zou het ophouden “voor ons” te zijn. Zoals de dichter zegt, is het de wet van de natuur om onophoudelijk voort te leven, en als een godin de pelgrim te verachten die haar koning zou moeten zijn, maar het is aan ons om lief te hebben wat we nooit een tweede keer zullen zien.”
Jacques Ellul