Laten we nog eens kijken naar een belangrijke tekst in verband met de claims van de Charismatische beweging.
2 Petrus 2:1 Maar er zijn ook valse profeten onder het volk geweest, zoals er ook onder u valse leraars zullen zijn, die heimelijk verderfelijke afwijkingen in de leer zullen invoeren. Daarmee verloochenen zij zelfs de Heere, Die hen gekocht heeft, en brengen zij een snel verderf over zichzelf.
2 En velen zullen hen, door wie de weg van de waarheid gelasterd zal worden, op hun verderfelijke wegen navolgen.
3 En zij zullen u door hebzucht met verzonnen woorden uitbuiten. Het vonnis over hen is reeds lang in werking en hun verderf sluimert niet.
Het lijkt ondenkbaar dat iemand opzettelijk het Woord van God zou vervalsen. De verkeerde weergave van Gods openbaring, met de bedoeling andere mensen te misleiden omtrent de waarheid van het evangelie, artikelen van het geloof te onderwijzen die op geestelijk vlak catastrofaal kunnen uitpakken, wie zou dat doen? Maar zelfs in de eerste periode van de kerk waren er valse leraren die al dan niet vanuit een oprechte overtuiging Gods Woord valselijk doorgaven. En ik zeg met nadruk al dan niet uit oprechte overtuiging, omdat er in de tijd van Paulus ook mensen waren die het evangelie van Christus hebben verdraaid (Gal. 1:7) wat niet hetzelfde is als vervalsen; en dat er mensen waren die Christus verkondigden “uit eigen belang, niet zuiver”; en mensen die “handeldrijven met het Woord van God” (2 Kor. 2:17), wat zoveel betekent als met allerlei koopmanstrucs een evangelie aanprijzen alsof het gaat om een waardevol goed. Het evangelie kan met allerlei vormen van manipulatie – “de schandelijke, verborgen praktijken” ( 2 Kor. 4:2) –worden verkondigd. Maar dat alles hoeft nog niet te betekenen dat er sprake is van valse leer.
De “verderfelijke afwijkingen van de leer” duiden echt op een “ander evangelie”, een andere Jezus, een andere Geest, (2 Kor. 11:4). We spreken dan bijvoorbeeld over de valse leraren die door Johannes in zijn brief met de term “antichristen” worden aangeduid, en onder meer de leer koesterden dat Jezus Christus niet God de zoon was die vlees geworden is, of beweerde dat een waarachtige christen zou kunnen claimen nooit zonde gedaan te hebben – omdat zonde iets is van het lichaam, en de mens een zuivere geest is et cetera. In de brieven aan de gemeenten uit het boek Openbaring leren we over valse apostelen, Nicolaïeten (Efeze, Pergamum), valse Messiaanse Joden (Smyrna, Filadelfia), en leraren die verregaande onderwerping en assimilatie aan de wereldse machten onderwezen (Thyatira).
Het oordeel van God hierover is onmiskenbaar. God tolereert geen valse profeten, en geen valse leraren. Uit de veelheid van teksten over dit onderwerp citeer ik alleen nog deze:
“Als iemand een andere leer brengt en zich niet houdt aan de gezonde woorden van onze Heere Jezus Christus en aan de leer die in overeenstemming is met de godsvrucht, dan is hij verwaand et cetera” ( 1 Tim. 6:3).
Dat is het tegendeel van wat er tegenwoordig gebeurt! Iedereen die pretendeert een leraar in de gemeente te zijn, die claimt een roeping te hebben tot een bediening, en in staat is om een publiek te boeien, wordt als een waarachtige leraar aanvaard ongeacht de inhoud van zijn onderwijs. In de naam van liefde en eenheid worden soms groteske afwijkingen van de waarheid God getolereerd. Ook de gemeente in Korinthe, gemeente bij uitstek vol charismatische gaven, verdraagt deze valse prediking zonder problemen (2 Kor. 11:4b).
Ook Petrus kent het verschijnsel van valse leer en valse leraren. In de tekst die we hierboven hebben geciteerd geeft hij ons een helder beeld van de valse leraren. En we doen er goed aan van hem te leren, hoe we valse leraren in de tegenwoordige kerk kunnen herkennen.
1. Valse leraren komen voort uit de gemeente zelf
Maar er zijn ook valse profeten onder het volk geweest, zoals er ook onder u valse leraars zullen zijn,
De valse profeten waren deel van het volk; de valse leraren zijn deel van de gemeente. Ze zijn dat zelfs in sterke mate. De Charismatische beweging is wel eens een “spiritueel socialisme” genoemd. Het verkondigd de principiële gelijkheid van alle mensen, en spreekt daardoor in het bijzonder mensen aan die in de samenleving in de marge staan. Is het niet prachtig dat iemand zonder opleiding kan claimen dat hij door Jezus is genezen, en visioenen van de hemel heeft gehad, en dat Jezus naast hem in de auto zat? Op die wijze hoort hij ineens bij de elite, en wanneer hij dan ook nog in tongen spreekt, ervaart hij een gelijkheid met de leiders van de charismatische beweging.
De valse profeten spreken bij voorkeur een positieve boodschap. De koning van Israël roept in 1 Kon. 22, 400 profeten bijeen om de vraag te stellen of hij tegen Ramoth in Gilead ten strijde moet trekken. Uiteraard krijgt hij een positief bericht: “Trek op, want de Heere zal hen in de hand van de koning geven.” Alleen de profeet Micha is een waarachtige profeet van Heere en zegt hem de waarheid. Het negeren van de ware profeet kost de koning het leven. Opvallend is de vermelding van het feit, dat Micha ook gezien had, dat een leugengeest zou optreden in de mond van alle profeten van Achab, de koning van Israël. De valse profeet werd dus ook nog eens geleid door een demonische macht.
Ook in de tijd van de Heere Jezus zien we het verschijnsel van de valse profeten een rol spelen. Niet voor niets geeft de Heere de waarschuwing in Mattheus 7:15, met de woorden: “Maar wees op uw hoede voor de valse profeten, die in schapenvacht naar u toekomen maar vanbinnen roofzuchtige wolven zijn.” En een paar verzen verder: “Velen zullen op die dag tegen Mij zeggen: Heere, Heere, hebben wij niet in Uw Naam geprofeteerd en in Uw Naam demonen uitgedreven, en in Uw Naam veel krachten – wonderen, genezingen – gedaan?” (Mat. 7:22). Maar de Heere zal antwoorden: “Ik heb u nooit gekend.”
Petrus begrijpt dat, zoals er valse profeten waren geweest onder het Joodse volk, zowel in de tijd van de koningen als in de huidige tijd van het Joodse volk, er nu ook valse leraren zijn in de gemeente. En zo had Paulus ook Timotheus gewaarschuwd: “Want er zal een tijd komen dat zij de gezonde leer niet zullen verdragen, maar dat zij zullen zoeken wat het gehoor streelt, en voor zichzelf leraars zullen verzamelen overeenkomstig hun eigen begeerte” (2 Tim. 4:3).
De waarschuwing van de Schrift is dus helder. Er zullen valse leraren binnen de kerk zijn. Daarom is het noodzakelijk dat er mensen zijn in de gemeente, in de kerk die zich houden aan het betrouwbare woord, dat overeenkomstig de leer is, zodat ze bij machte zijn anderen te bemoedigen door het gezonde onderwijs maar ook in staat zijn de tegensprekers te weerleggen (Titus 1:9). De praktijk in onze tijd wijst veeleer in de richting dat de oudsten aan wie Paulus in zijn brief aan Titus deze taak toevertrouwde, als intolerant en dogmatisch worden afgeschreven. Daardoor vallen zelfs grote gemeenten met een eerbiedwaardige traditie ten prooi aan de valse leer van onze tijd.
2. De geheime afwijkingen
die heimelijk verderfelijke afwijkingen in de leer zullen invoeren
Een valse leraar zal nooit en te nimmer rechtstreeks de bestaande leer aanvallen. De valse leraren verschijnt als een evangelist, een leraar of een herder. Ze verwerven zich een positie in de gemeente zonder veel opzien te baren. Judas 4 spreekt over het binnensluipen van sommige mensen, “die de genade van onze God veranderen in losbandigheid.” Het kan gebeuren dat een charismatische leraar zo af en toe een kreet laat vallen waardoor het lijkt alsof hij of zij de kern van het evangelie – de rechtvaardiging van de goddeloze door geloof alleen – kan ondersteunen. Terwijl hij in werkelijkheid alleen maar geïnteresseerd is in de “verderfelijke afwijkingen” waarop hij of zij zijn gefocust.
Petrus spreekt over “afwijkingen”, en gebruikt dan het woord “heresie”, wat sekte of ketterij kan betekenen. Het is niet zozeer een afwijking binnen de leer, maar een afwijkende leer. In deze afwijkende leer heeft als eigenschap dat het tot een volledige veroordeling leidt. Zowel voor de valse leraren zelf als voor degenen die hen volgen, loopt het in de eeuwigheid slecht af. Het zijn verderfelijke, of vernietigende – letterlijk – afwijkingen.
Een goede omschrijving van een ketterij lijkt mij deze: “een theologische leer, vanuit een bijzondere behoefte geformuleerd, die de plaats inneemt van de eenvoudige onderwerping aan de gekende Bijbelse waarheid, en leidt tot verdeeldheid en de vorming van sektarische groepen.” Dit kan het resultaat zijn voor het invoegen van eigen religieuze meningen, in een eigen religieus vocabulaire in plaats van het zowel keurig mogelijk volgen van de waarheid van Gods Woord. Ook het gebruik van Bijbelse woorden met een afwijkende betekenis draagt bij aan een sfeer waarin de leugen wordt aangezien voor de waarheid.
Nogmaals, valse leraren zullen niet openlijk het evangelie bestrijden. Sommigen zullen zeggen dat ze het evangelie waarachtig geloven, maar dat ze een betere interpretatie ervan hebben. Dat is het geval wanneer bijvoorbeeld David de Vos zegt dat Christus is gekomen om onze ziekten aan het kruis te dragen. Of wanneer gezegd wordt dat wij moeten “staan in de autoriteit van Jezus.” De charismatische beweging is zeer inventief met het vinden van uitdrukkingen waarmee een procedure of houding van eigen fabrikaat wordt weergegeven, met een vage link naar Bijbelse termen.
3. De verloochening van Jezus als Heer is het geheime recept
Daarmee verloochenen zij zelfs de Heere, Die hen gekocht heeft, en brengen zij een snel verderf over zichzelf.
Peters heeft er geen moeite mee om duidelijk te maken dat de valse leraren uiteindelijk ertoe kunnen komen om het gezag van de Heere Jezus aan te tasten. Verloochening is een buitengewoon sterke term. Het Griekse woord betekent weigeren, met kracht nee zeggen. Petrus wil hier zeggen dat de valse leraren voortdurend en uit gewoonte de autoriteit van God verwerpen. Zo spreekt ook Judas 8: “zij verwerpen het gezag – zoals God het in de gemeente gegeven heeft – en lasteren al wat eer toekomt.
De Heere Jezus komt het uiteindelijke gezag toe over de gemeente. Het is denkbaar dat ze uiterlijk de godheid van Jezus, de verzoening, de opstanding en de Wederkomst van Christus bevestigen. Maar feitelijk weigeren zij om hun leven te onderwerpen aan Zijn soevereine wil – en zo leren ze het ook aan de gemeente die ze geen gehoorzaamheid willen onderwijzen, maar omgekeerd autoriteit willen geven om soeverein namens God te handelen. Dat uit zich trouwens ook daarin, dat vele charismatische leraren van mening zijn, dat de opdrachten aan de apostelen – de zaakgelastigden van Jezus, die inderdaad “in Zijn autoriteit stonden” – onverkort ook gelden voor de discipelen van Jezus – degenen die Hem in gehoorzaamheid navolgen.
Om deze relatie nog nader te karakteriseren, spreekt Petrus onmiddellijk ook over de Heere “die hen gekocht heeft”. De discipelen worden hier gezien als slaven die gekocht zijn. Valse leraren zullen er de nadruk op leggen dat de gelovigen vrije familieleden zijn en dat de relatie van God tot de gelovigen uitsluitend als een gezinsrelatie moet worden opgevat. Petrus maakt duidelijk dat het evangelie ons juist de bevrijdende boodschap geeft, dat wij gekocht zijn door Christus en nu Zijn eigendom zijn. Wat wel met zich meebrengt dat wij als slaven of dienaren onder Zijn gezag staan. Valse leraren in onze tijd claimen wel Christus als hun verlosser – al is het dan als geneesheer en niet als bevrijder van de zonde – maar zij erkennen niet of nauwelijks de soevereine heerschappij van Jezus.
4. De charismatische beweging is een brede weg waarop veel mensen zich bevinden
En velen zullen hen, door wie de weg van de waarheid gelasterd zal worden, op hun verderfelijke wegen navolgen.
We verzuchten vaak dat het zo onbegrijpelijk is dat valse leraren in de charismatische beweging zo’n grote aanhang weten op te bouwen. We wijten dat aan de grote plaats die entertainment en emotionele manipulatie in de charismatische bijeenkomsten inneemt. Dat jongeren bij hen een spectaculair alternatief vinden voor de disco zal zeker een rol spelen.
Het is echter duidelijk dat we hier te maken hebben met een makkelijke toegang tot een gemeenschap van enthousiastelingen die claimt een gemeente van Christus te zijn. Makkelijk, omdat het als een mantra uitroepen van de naam Jezus al voldoende lijkt te zijn. En dat terwijl de Heere Jezus nadrukkelijk gezegd heeft dat niet iedereen die Heere zegt, het Koninkrijk der hemelen kan binnengaan, maar alleen hij die de wil doet van Zijn Vader toegang heeft verkregen. Oppervlakkige verzekeringen dat je een volgeling van Jezus bent, zijn betekenisloos. Een waarachtig geloof in Hem moet leiden tot een onderwerping aan Zijn heerschappij, en alleen de gehoorzaamheid aan Zijn wil is het bewijs dat je werkelijk bij Hem hoort. Dat is de smalle weg. De bekeringsverhalen in de Charismatische beweging zijn op enkele uitzonderingen na verklaringen dat iemand de brede weg wil volgen, die niet tot de behoudenis maar tot het verderf leidt. Ik heb geen enkele aarzeling om hier en nu te verklaren dat wie meent een kind van God te zijn geworden door de acceptatie van het evangelie van de Geestesgaven, het evangelie van de God die als een Vader voor iedereen zorgen wil, het evangelie van de bovennatuurlijke cadeautjes, in werkelijkheid niet behouden is, en geen levende relatie met God heeft.
5. vanwege het optreden van de Charismatische valse leer wordt de waarheid gelasterd
En velen zullen hen, door wie de weg van de waarheid gelasterd zal worden, op hun verderfelijke wegen navolgen.
De “weg van de waarheid” is de juiste verkondiging van het evangelie, gedragen door de waarachtige leer. In de ogen van de wereld wordt de Bijbelse boodschap echter geminacht vanwege het optreden van deze valse leraren. De charismatische boodschap is een obstakel in de verkondiging van het evangelie tegenover mensen die (terecht) niet onder de indruk zijn van de spectaculaire claims van charismatische leraren.
Elke kerk, elke gemeente moet een uiterste inspanning leveren om alle misleidende ketterijen en valse leerstellingen weg te zuiveren. Valse leraren moeten worden ontmaskerd. Uiteindelijk gaat het om de eer van Christus. Wanneer ongelovigen het optreden van valse leraren, van wonderwerkers, van genezers gaan associëren met het ware evangelie, wordt de naam van Christus onvermijdelijk beschadigd.
6. Valse charismatische leraren exploiteren degenen voor wie ze naar eigen zeggen een bediening hebben
En zij zullen u door hebzucht met verzonnen woorden uitbuiten.
Het is ongelofelijk hoeveel geld er door deze valse leraren wordt opgehaald. Regelmatig wordt dat ook als een argument vermeld, nl. dat God de bediening heeft ondersteund. Alle religieuze charlatans hebben die vaardigheid. Petrus spreekt hier over exploiteren, uitbuiten. De valse beweringen waarmee ze hun eigen roem vestigen, nadrukkelijk spreken over hun wonderlijke bediening et cetera, leidt ertoe dat andere willen bijdragen aan de voortzetting van hun missie.
Valse leraren bereiken dit met valse woorden. Het woord vals hier komt van een Grieks woord waar ook ons woord plastic van is afgeleid. Oorspronkelijk betekende plastic dat het een materiaal was dat leek op hout, metaal of aardewerk. Het was in zekere zin een “bedrieglijk” materiaal. Zo is het ook met de leer van de charismatische leraars. Hun theologie is niet gebaseerd op de Bijbelse waarheid. Ze is vol van valse redeneringen, onbewijsbare claims, uitspraken van zelfverheerlijking, uitspraken over innerlijke ervaringen die niet toetsbaar zijn, en wonderen en genezingen die bij nadere beschouwing allemaal berusten op manipulatie en bedrog.
Conclusie
Valse leraren zijn overal in de gemeente. En hun invloed gaat vanuit de charismatische beweging nu door alle kerken heen. Daarom is het nodig dat wij die trouw willen blijven aan de waarheid van de Schrift ons de waarschuwing van Paulus aan de oudsten van Efeze ter harte nemen: “zie dan toe op uzelf en op heel de kudde, te midden waarvan de Heilige Geest u tot opzieners aangesteld heeft – met de opdracht van Titus 1:8 – om de gemeente van God te wijden. […] Want dit weet ik: […] dat uit uw eigen midden mannen zullen opstaan die de waarheid verdraaien om de discipelen weg te trekken achter zich aan.”