In de moderne theologie van de reformatie gaat Gods handelen vooraf aan de menselijke verantwoordelijkheid. Mensen kunnen enkel gehoorzamen aan Gods geboden als Hij eerst nieuw leven schenkt. Possibilisme noem ik dat omdat God het “mogelijk”, (Engels: possible) maakt. Dit lijkt een Nieuwtestamentische leer, maar is feitelijk ook Oudtestamentisch. In het Oude Testament vinden we de besnijdenis van het hart, wat in essentie overeenkomt met de wedergeboorte in het Nieuwe Testament.
Audio version in English:
Toch zijn er verschillen tussen voorstanders van deze gedachte. Het gemeenschappelijke aspect is dat menselijke verantwoordelijkheid niet rust op zelfstandige activiteit van de mens. De trouw van de mens aan God is een gave van God zelf. Het nieuwe leven van de gelovige in Christus vormt de basis voor deze trouw.
Er zijn echter verschillen; Menno Simons benadrukt de wedergeboorte en stelt dat de gelovige een nieuwe schepping is, waardoor navolging centraal staat in zijn ethiek. Karl Barth spreekt over de doop met de Heilige Geest. Ondanks overeenkomsten zijn er grote verschillen tussen deze benaderingen.
Barth spreekt over directieven, aanwijzingen voor het leven, zoiets als “verkeersregels” voor een christelijke levenswandel. Hierin toont hij affiniteit met de joodse halacha, die ook probeert het leven volgens Gods geboden nauwkeuriger vast te leggen en definiëren. Dit sluit aan bij Matteüs’ theologie, die voorrang geeft aan geschreven geboden, oftewel de Torah.
In Matteüs 5 wordt gesteld dat wie de Torah onderwijst en onderhoudt groot zal zijn in Gods koninkrijk. Zelfs schriftgeleerden en farizeeën hebben een rol volgens Matteüs 23, omdat zij in Mozes’ stoel zitten. De joodse vorm van Gods gebod zou in een christelijk perspectief erkend moeten worden.
De navolging van Christus in het Matteüs-evangelie is verbonden met wat Jezus zegt over de ware vervulling van de Torah. In Menno Simons’ perspectief zouden we Christus’ gebod moeten interpreteren als analoog aan gehoorzaamheid aan de Torah die we in het jodendom vinden.