Partnerschap met Torah
Dr. Rabbijn Steven Sager
De persoon die de zegen uitspreekt na een gedeelte van de openbare Torah-lezing pakt de handvatten van de boekrol vast en reciteert: Gezegend bent u… die ons Torat emet, de Torah van de waarheid heeft gegeven. Het tweevoudige ritueel van het publiekelijk verkondigen en persoonlijk opeisen van Torah demonstreert ritueel de dynamische, meer dan vertaalde betekenis van Torat emet.
Een Torah van waarheid is geen Torah van feiten. Waarheid, emet, betekent aan de Hebreeuwse wortel ook “betrouwbaar” en “betrouwbaar”. Torat emet wordt niet gedefinieerd door strikte, contextueel gebonden betekenissen. Torah wordt eerder emet in het partnerschap tussen het oude woord en de lezers die zich inzetten voor Torah als het betrouwbare vocabulaire van het voortdurende, zich ontvouwende Joodse bewustzijn en de verbeelding. Torat emet – Torah die betrouwbaar, beproefd en waar is – wordt voortgebracht door voortdurende gemeenschappen die ernaar streven de wereld begrijpelijk te maken door gesprekken tussen levende ervaring en de oude Torah-tekst.
Nahmanides’ ontwikkeling van het principe: “Doe wat juist en goed is”.
Een voorbeeld van het proces om de tijdloze tekst te verbinden met een actuele lezing kan worden ontleend aan Nahmanides’ (13e eeuw, Spanje) Tora-commentaar op Deuteronomium 6:18:
וְעָשִׂיתָ הַיָּשָׁר וְהַטּוֹב בְּעֵינֵי יְ-הוָה…. Doe wat juist en goed is in de ogen van de Heer…
Volgens de duidelijke betekenis (peshat), zei Nahmanides, verwijst de zin alleen naar gedrag met betrekking tot Gods uitdrukkelijke geboden. Vervolgens haalde hij de leer van Talmoedische voorouders aan dat recht en goed niet alleen verwijst naar geboden, maar naar die handelingen die zorgen voor een coherent leven binnen de bevolen gemeenschap. Om een hedendaagse illustratie te maken, het eren van tantes en ooms is goed en juist, zelfs zonder een specifiek gebod.
Nahmanides paste vervolgens dit “grote principe” van leven “buiten de expliciete maat (לפנים משורת הדין)” van de tekst toe op het leven in zijn eigen kosmopolitische wereld. Juist en goed, leerde hij, beschrijft al het juiste menselijke gedrag dat volgt uit de noodzakelijkerwijs beperkte Torah-gedragsvoorbeelden:
לפי שאי אפשר להזכיר בתורה כל הנהגות האדם עם שכניו ורעיו… ותקוני הישוב והמדינות כלם.
Want het is onmogelijk om in de Torah alle aspecten van iemands interactie met de mensheid te vermelden… in alle samenlevingen en landen. In de geest van Nahmanides, die het belang benadrukt van de waarheid van de Torah binnen een gemeenschap, stel ik voor dat Torat emet zich manifesteert wanneer de oude tekst – fysiek en metaforisch – wordt vastgehouden in de levende greep van degenen die toetreden tot de gemeenschap van vorige, huidige en toekomstige generaties Torah-vertolkers.