Fragmenten van een les over Jesodei ha-Torah hoofdstuk 8, uit de Mishneh Torah van Maimonides.
In het 8e hoofdstuk van “Jesodei ha-Torah” 1) bespreekt Maimonides de grondslag van de aanvaarding van de status van Mozes als profeet. Waarom hebben de Israelieten hem geloofd en gevolgd? Dat kwam in eerste instantie door de wonderen en tekenen die hij in Egypte verrichte, met name het klieven van de Rode Zee, de wonderen aan het hof van de Farao, de straf op de rebellie van Korach die “werd verslonden door de aarde. Maar dat zijn wonderen die niet voor altijd de geloofwaardigheid van een profeet bewijzen.
De echte en blijvende gehoorzaamheid aan Mozes werd gevestigd toen het volk, samengekomen onderaan de berg Sinaï, hoorde dat God tot Mozes sprak: “spreek en zeg dit of dat tegen de kinderen Israëls.” Niet alles wat God tegen Mozes zei, werd daar door het volk gehoord. Maar het feit dat God tot hem gesproken heeft, daarvan waren zij allen – en ook de generaties daarna – getuige. Met eigen ogen en eigen oren hebben alle kinderen Israëls gehoord hoe God Mozes tot Zijn profeet heeft gemaakt, ook de generaties die veel later geboren zijn – “het is aan jullie getoond” zegt de Torah. Daarop is de blijvende autoriteit van Mozes gevestigd, niet op de wonderen in Egypte die alleen noodzakelijk waren voor de Uittocht, of voor het overleven van het volk.
Voor alle profeten ná Mozes geldt, dat we naar hem luisteren wanneer hij wonderen en tekenen verricht. Op vergelijkbare gronden als ons geloof in de verklaring van twee getuigen. We weten niet of die valselijk hebben getuigd maar toch nemen we hun eensluidende getuigenis aan, en zo weten we ook niet of de profeet een wonder verricht in de kracht van Hasjem of met magie en toverij. Maar we nemen het wel aan. We vertrouwen hem echter alleen maar in zoverre hij de woorden van Mozes bevestigt en uitlegt. Waarom? Omdat Mozes zelf dat geboden heeft. Wanneer er een wonder is – als gebeurtenis of als voorspelling – is er reden naar de profeet te luisteren. Maar de leer die de profeet brengt, mag niet afwijken van de Torah van Mozes. Het zou een paradox zijn wanneer we een profeet geloven op grond van het gezag van Mozes, en dan aanvaarden dat die profeet het gezag van Mozes in twijfel trok.
“Wanneer een profeet opstaat en tegen ons spreekt, dan zeggen we: prima, die wonderen, mooi. Maar geef ons een nadere uitleg van de Torah, onderwijs ons in de Torah van Mozes. Dat onderwijs is immers veel belangrijker dan de wonderen.”(Abraham Gordon)
Hoe zit het dan met de wonderen en tekenen die Jezus heeft verricht? Waren die tekenen bedoeld om het gezag van Jezus als profeet te bevestigen? Of waren ze “letsorech”, noodzakelijk om het doel te bereiken? Is dat doel misschien een soort tweede Uittocht, nu uit de ballingschap van de Romeinse bezetting?
1) “Fundamenten van de Torah, het eerste deel van het grote werk van Maimonides (Rambam) over de Torah met de titel Mishneh Torah.
2) Het laten neerdalen van het manna vanwege de honger, en het slaan op de rots die water gaf, vanwege hun dorst.