Dit is de eerste tekst – een soort preekschets – uit Bereshit Rabbah, een deel van een grote verzameling van dergelijke commentaren op de Torah die we kennen onder de naam Midrasj Rabbah.
De grote Rabbi Hoshaya opende [met het vers (Mishlei 8:30)] “Ik [de Thora] was een amon voor Hem en ik was elke dag een speelbal voor Hem.”
De tekst uit Spreuken 8:30 opent een serie overwegingen over de vraag op welke manier de Torah al voor het begin van de schepping aanwezig was. Christenen vullen dat graag in door te zeggen dat de wijsheid, die in Spreuken 8 als een persoon wordt voorgesteld, gelijk staat aan de Messias. Het is Gods Woord en wijsheid die aan het begin staat van de schepping en dus in een Christelijk perspectief gelijk moete worden gesteld aan de Messias Jezus. `Door Wie Hij ook de werelden gemaakt heeft…` (Hebr. 1:2). Ook Christenen is het echter wel duidelijk dat de `speelbal`, of het `lievelingskind` uit de Spreuken in eerste instantie moet worden geidentificeerd met de Torah.
Wat betekent het woord `amon` nu echter? Als het over deze speelbal of lievelingskind gaat, en als dat inderdaad naar de Torah verwijst, kan de vraag opkomen op welke manier God de Schepping bedoeld heeft. Ofwel de Torah volgens het Jodendom of de Messias volgens het Christendom neemt op een specifieke wije deel aan het scheppingswerk. En dat wordt mede bepaald door de betekenis van het woord amon. Is het de personificatie van de Torah? Of is het juist een bijnaam voor de Messias? In bide gevallen gaat het om het karakter van de schepping, om het karakter dat door de amon bepaald wordt.
Wat kan amon allemaal betekenen?
Amon betekent “pedagoog” (d.w.z. oppas).
Is de Torah een oppas of een pedagoog die de schepping begeleidt zoals een Griekse slaaf die jonge kinderen naar school brengt en vreemde talen leert?
Amon betekent ‘bedekt’. Amon betekent ‘verborgen’.
En dan, is de Torah te vergelijken met een geheim of verborgenheid? Een zaak van grote waarde die in de schepping verborgen moet worden?
En er is iemand die zegt dat amon ‘geweldig’ betekent.
Goed, dat de Torah geweldig is, maakt haar tot een belangrijk onderdeel van de schepping. Maar kan dat rechtvaardigen dat we ons leven wijden aan de studie van de Torah? Of ons leven wijden aan de navolging van deze Messias? Wat zijn de gezaghebbende woorden achter deze titels?
Amon betekent “oppas”, zoals in (Bamidbar 11:12) “Zoals een oppas (omein) een zuigeling draagt.”
In Numeri 11 klaagt Mozes tegen de Heere dat Hij de last van het volk op hem heeft gelegd. En dat terwijl Mozes toch niet ´dit volk gebaard heeft, zodat U zou kunnen zeggen, draag het in uw schoot, zoals een verzorger (omein) een zuigeling draagt?´ Is de Torah dan alleen maar bedoeld als de verzorger van een zuigeling, van een schepping die nooit tot volwassenheid komt?
Amon betekent “bedekt”, zoals in (Eichah 4:5). scharlaken hebben afvalhopen omarmd.”
Klaagliederen brengt weer een ander mogelijk aspect van de Torah-omein naar voren. Is de Torah dan juist een negatieve kracht in de wereld die hen ´die met karmozijnrode stof vertrouwd waren “ertoe brengt om nu het vuil te omarmen?¨ Klaagl. 4:5.
Amon betekent “verborgen”, zoals in (Esther 2:7) “Hij verborg (omein) Hadassah.” Amon betekent “groot”, zoals in (Nahum 3:8) “Bent u beter dan No-amon [die in de rivieren woont]?” wat de Targum weergeeft als: “Ben je beter dan Alexandrië de Grote (amon), die tussen de rivieren woont?”
Ook de benaderingen van de Torah die in deze verzen ligt, voldoen niet echt. Moet de Torah juist als een kwetsbare kostbaarheid beschermd worden tegen de mensen, zoals Esther (Hadassa) beschermd moest worden tegen de koning van Perzië? Is de Torah een of andere grootheid in de wereld, die concureert met de wijsheid van de Griekse cultuur – zoals die is belichaamd in Alexandrië?
Als alternatief betekent amon “ambachtsman”. “Ik was het werktuig van Hashem van de ambachtsman.”
Rabbi Hoshaya kiest voor deze betekenis. Amon betekent werktuig. De schepping is een werk, dat vraagt om uitvoerende krachten, een plan en dus een architect, en een doel.
Zoals de wereld doet, doet een koning van vlees en bloed die een kasteel bouwt dat niet vanuit zijn eigen kennis, maar eerder vanuit de kennis van een architect, en de architect niet bouw het vanuit zijn eigen kennis, maar hij heeft eerder boekrollen en boeken om te weten hoe kamers en deuropeningen te maken. Zo ook Hashem staarde in de Thora en schiep de wereld. Op dezelfde manier zegt de Thora: “Door de reishis schiep de Eeuwig [de hemelen en de aarde],” en reishis betekent Torah, zoals in “Hasjem maakte mij [de Torah] het begin (reishis) van Zijn weg” (Mishlei 8:22).
Nu valt alles op zijn plaats. God schiep de wereld be-reshies, in het begin. Wat is dat begin? Het is het begin van Zijn weg, van de geschiedenis die door de Heere is begonnen en door Hem zal worden voltooid. En dat begin is, Joods gezegd, de Torah. Overweeg dat eens. Het boek van de Wet en de Onderwijzing van de Heere is tevens de blauwdruk van de wereld. De Torah is het middel waarmee een wereld wordt geschapen die het mogelijk maakt dat de Torah wordt gedaan, d.w.z. wordt bestudeerd en gehoorzaamd door schepselen.
Op soortgelijke wijze zullen Christenen zeggen dat de wereld is geschapen door het Woord van God, zodat er een ruimte en een tijd ontstond waarin dat Woord vlees zou kunnen worden, zodat Jezus kon laten zien wat in een gevallen wereld de volkomen vervulling van de Torah was.
Toen de Schepper een wereld maakte, deed Hij dat om de Torah te openbaren. Dat is de Torah die het Jodendom kent. De Rabbijnse Torah – de tweevoudige van geschreven en mondelinge – is het functionele equivalent van de Christelijke leer van de Messias. Toen de Schepper een wereld maakte, deed Hij dat om Zijn Woord, d.w.z. Zijn Zoon te openbaren. De openbaring van die Zoon is echter de bevestiging van Gods Woord, d.w.z. van de Torah, en zelfs de volmaakte openbaring ervan. De Rabbijnse Torah en het vleesgeworden Woord zijn eigenlijk, d.w.z. in principe een en hetzelfde.