We spreken over de geest van de Tijd, de koopmansgeest of de geest van het Geld, en bijbels over de Leugengeest. Onder geest moeten we dan verstaan een of andere innerlijke, verborgen macht die ons denken stuurt en ons handelen uitlokt. Volgens een ‘geest’ in deze betekenis handelen en denken wij allen tot we ons ervan bewust worden en actief ingrijpen.
In deze wereld werken vele geesten. De vraag is nu hoe we temidden van al deze geesten of geestelijke machten die ene Geest herkennen. De Heilige Geest waarover het gaat met Pinksteren is evenzeer te beschouwen als ‘een geest’, d.w.z. als een geheimzinnige, innerlijk werkende macht die ons denken aanstuurt en ons handelen uitlokt.
De Geest van Christus
Nu is de heilige Geest in ieder geval de Geest van Christus. In ieder geval is het de Geest die volkomen conform is aan de liefde tussen God de Vader en God de Zoon en al hun eigenschappen deelt. Wie God kent als Vader en Zoon kent ook God als de Heilige Geest. Sterker, wie God kent, kent Hem door de Heilige Geest omdat de Geest het is die God openbaar maakt in ons innerlijk leven. De Heilige Geest is en blijft de Geest van de Heer, van de Heer Jezus. Als God de Vader is God de schepper van hemel en aarde. De Heilige Geet is dus scheppend en vernieuwend. Een geest van nieuwheid en vernieuwing dus, van het geven van leven. Als de Geest van de Zoon is de Heilige Geest de Verzoener, die mensen bij elkaar brengt over muren van vijandschap heen en tussen God en de mens vrede brengt. En tenslotte is de Geest ook zelf God. De Geest van God is God zelf die zich openbaart en Zijn eigen onnoembare bestaan met mensen deelt en in hun hart en leven Zichzelf voorstelt. Het is door die Geest dat we in Joh 14 horen dat Vader en Zoon intrede doen in het leven van een mens en woning bij hem maken.
De Tijdgeest
In ons dagelijkse leven zijn er vele geesten die proberen heerschappij over ons uit te oefenen. Laat ik in de eerste plaats de tijdgeest noemen. Die zien we terug in onze innerlijke neiging om aan te nemen wat op het moment als heersende gedachte de harte van mensen beweegt. Het is de geest die ons achter elke nieuwe mode van denken laat aanlopen, die elk nieuw idee kracht meegeeft alleen maar omdat het nieuw is. Met die verborgen macht van de tijdgeest hebben we veel te maken, ook in de kerk, waar soms het roepen om vernieuwingen en de aanpassing aan de moderne tijd heel luid kan worden. Maar vragen we ons dan wel voldoende af, waar die vernieuwing toe leiden moet? En door welke motivatie of inzicht ze geleid wordt? Vernieuwen omwille van het vernieuwen brengt ons alleen onzekerheid en leidt af van de kern die door al deze rusteloosheid uit het gezicht verdwijnt. Alles moet anders, alles moet steeds masar weer neuw en beter. Maar ligt de ware vooruitgang in deze rusteloze jacht naar het andere? Is anders altijd beter?
Kranten en andere media doen ons geloven dat je niet mag achterblijven bij de tijd, dat je eigentijds moet zijn. Maar is dat niet een afgod? De Tijdgeest wil ons doen geloven dat vooruitgang alleen behaald kan worden door voortdurend te veranderen. Maar in het Bijbelse denken is er geen vooruitgang op die manier. Steeds maar weer klinkt het Bijbelse woord dat we moeten vasthouden aan de belijdenis, dat we moeten ‘volharden in de leer van de apostelen.’ (Handelingen 2) De Tijdgeest laat ons denken dat al het oude, het traditionele zijn ‘tijd gehad heeft’ maar nu moet worden losgelaten.
Maar in ons persoonlijk leven doet de Tijdgeest nog iets anders. Want hier wil die geest geen vernieuwing toelaten. mensen gaan gebukt onder de last van hun verleden, de schuld die ze voelen, de schaamte over wat ze gedaan hebben in het verleden. De tijdgeest geeft ons nachtmeries over ons verleden en maakt ons angstig ove de toekomst.
Bijbels gezien is de Tijdgeest inderdaad een ‘god’, die de naam Chronos draagt. In het boek Openbaringen komt dan ook dit ene mooie zinnetje voor, waarmee gezegd wordt dat deze god uit ons bestaan zal verdwijnen: de Chronos, de Tijdgod, was niet meer.
“en Hij zwoer bij Hem Die leeft in alle eeuwigheid, Die de hemel heeft geschapen met wat daarin is, de aarde met wat daarop is en de zee met wat daarin is, dat er geen tijd (chronos – RAV) meer zou zijn.” (Op. 10:6)
Een betere vertaling is dus: “dat Chronos, de Tijd, niet meer zal zijn.” Andere vertalingen spreken over ‘uitstel’ en ook dat is een ingeving van de tijdgeest. Niet doen wat je nu te doen wordt gegeven, maar het uitstellen. net zolang tot het niet meer hoeft en een ander het voor je gedaan heeft. Maar ook de haast die we voelen, om te snel te willen doen wat niet voor deze dag bestemd is. Alles tegelijk willen doen in een hopeloze jacht naar een rust die dan nooit komt.
De leugengeest
De tweede Geest die ons leven beheerst, is de leugengeest. De Geest van de leugen is het, die de waarheid voor ons verbergt of ook ons influistert dat waarheid geen betekenis heeft. Niemand weet de waarheid immers? Hoe worden we niet voorgelogen door overheden en politici. Hoe worden we niet misleid door reclame die ons een fantastische wereld voorspiegelt als we product X maar de voorkeur geven boven product Y.
Dit is ook de geest die ons influistert dat de waarheid van het evangelie maar een opinie is, en nog wel een oude ook, en dat de Bijbel een boek is van mensen uit het ijzeren tijdperk, die nog geen enkel benul hadden van de wereld en daarom zo’n eigenaardige mythologie bedacht hebben. Het is ook deze geest die ons wil doen geloven dat ons geloof een menselijke vondst is, een religieuze uitvinding waarmee we proberen te genezen van de kalen van ons bestaan. Wij bedenken het medicijn en plakken daar het woord waarheid of evangelie op.
Geldgeest
Er is nog een geest die ons leven beheerst, ik noem het maar de geest van het geld, of de koopmansgeest. Alles heeft een prijs, zeggen de mensen. Bij alles wat we doen zeggen we: wat kost het? Dat is ook wel de ‘berekenende burger’ genoemd. Een aardig voorbeeld is dat van een automobilist die berekent of hij zich kan permitteren om door een rood verkeerslicht te rijden en de boete te betalen of te hard te rijden op de snelweg. Ligt de boete in het budget dan kan er gas gegeven worden.
Maar het is ook de geest die ons influistert dat we alleen maar veilig kunnen zijn als we over voldoende geld beschikken om ons te beschermen tegen anderen. Vele mensen hebben een obscene rijkdom, die ze alleen inzetten om zich af te schermen voor anderen, zich terug te trekken in hun eigen veilige leventje. Maar dat alles geeft grote schade aan het geweten. Je kunt jezelf niet ongestraft zo afzonderen van het normale leven, van de normale contacten met mensen die het moeilijk hebben. Het verhaal dat Jezus vertelt over de rijke man en Lazarus geeft dat duidelijk aan. Lazarus – God is hulp betekent zijn naam – wordt naar de rijke man gestuurd om hem de kans te geven iets te doen uit onbaatzuchtigheid, om te laten zien dat zijn hart op de goede plaats zat. Maar de rijke man is doof voor de klachten van zijn medemens en reageert niet. Lazarus sterft maar komt onmiddelijk in het paradijs bij Abraham. De rijke man ziet tot zijn verbijstering dat hij ondanks al zijn rijkdom in de hel beland is.
De geest van de tijd, de geest van de leugen en de geest van het geld. Zien wij niet allemaal op zijn tijd een van deze geesten aan alsof het Heilige Geest was? Op sommige momenten in het leven denken we dat we een van deze geesten moeten gehoorzamen. Meestal doen we dat trouwens gedachtenloos, door gewoon de meerderheid na te volgen en te doen wat iedereen al doet of te denken wat iedereen al denkt.
Pinksteren
Vandaag is het Pinksteren. Dat is niet het feest waarin de mensen centraal staan die zich gemotiveerd voelen door het evangelie, of goede daden verrichten. Dat is niet eens het feest van de geboorte van de kerk zoals sommigen zeggen. Het is ook niet het feest waarin wij ons als moderne kerkmensen goed kunnen vinden, omdat het nu eindelijk over ons mensen gaat. Eindelijk mogen wij nu spreken over ons geloof, onze inzichten, onze ervaringen? Nee, moeten wij daarop zeggen, in alle duidelijkheid. Pinksteren is het feest van de komst van de Trooster, van de Heilige Geest. Maar de Heilige Geest is toch onzichtbaar? Hoe herkennen we die Geest dan in ons midden? Op een of andere manier moet de aanwezigheid van de Heilige Geest toch blijken aan iets wat mensen doen en denken.
De Heilige Geest overwint de geesten
Het eerste waaraan wij de Heilige Geest kunnen herkennen is aan het feit dat Hij zich niet opdringt. Dit is niet een Geest die heersen wil en zich nooit met geweld aan ons zal opdringen. Meestal horen we het gefluister van de Heilige Geest niet eens, zo onopvallend werkt hij.
Het tweede dat we moeten weten van de Heilige Geest is, dat het de Geest van Christus is. “Hij zal het uit het Mijne nemen en het U verkondigen.” De Geest is werkzaam in deze wereld met het doel om Christus te verheerlijken, om in deze wereld geloof in Hem te wekken, om mensen op Zijn weg te voeren en tot volgelingen van de Heer Jezus te maken. De openbaring van Christus in ons leven, in de gemeente, in ons spreken en handelen is zijn doel. En wanneer we iets meemaken, doen of denken dat daarmee in overeenstemming is, dan weten we dat dat het werk van de Heilige Geest is. Tegenover de drie geesten van deze wereld staat de Heilige Geest.
Geest van de eeuwigheid
Tegenover de Tijdgeest staat de Heilige Geest als de Geest van de eeuwigheid. Het is niet de oppervlakkige god van de Tijd die ons hier aanspreekt, maar de Geest van de eeuwigheid. Dan heeft het verleden geen macht, omdat in Gods raadsbesluit ons verleden is weggedaan, onze schuld is vergeven. Het verleden heeft over ons dan ook geen macht meer. “Alle, alle mijne zonden heeft zijn zoenbloed weggedaan”, in de woorden van het oude lied. Maar ook het heden is het heden van de Heilige Geest en is niet aan mode onderhevig. De Geest spreekt vandaag tot ons hetzelfde wat de Geest gesproken heeft in de tijd van de Heer Jezus en in de eerste gemeente. Omdat Hij alleen spreekt wat hij bij de vader en de Zoon gezien heeft, is zijn woord steeds hetzelfde. En tenslotte is het de Geest die alle anst voor de toekomst wegneemt. De Geest is er de garantie voor dat God zijn beloften zal houden, dat Hij doen zal wat Hij heeft beloofd en dat is het brengen van Zijn koninkrijk, en de verlossing van heel de mensheid.
Geest van de waarheid
Tegenover de Geest van de leugen staat de Heilige Geest als de geest van de waarheid. In het evangelie van Johannes wordt het zo ook gezegd. Deze Geest van de waarheid spreekt zoals Christus spreekt, die de Weg, de Waarheid en het Leven is. Het is de Geest die ons in alle waarheid inleidt. Zo vinden we dan ook terug in Handelingen dat de eerste gemeente volhardde in de leer van de apostelen, want zij waren het die door de Heilige Geest werden bijgestaan in de herinnering aan het woord dat de Heer Jezus gesproken had. Waar de Geest is, worden mensen geraakt door de woorden van de Heer Jezus, leren zij Hem zien als hun Heer.
Geest van de overwinning
En tenslotte staat tegenover de koopmansgeest die alles berekenen wil in geld, de Geest van de overwinning. Ik heb alle voordelen al. Ik heb de liefde van God de Vader en de Zoon. Zij zullen komen en woning bij mij maken. God is met ons en bij ons. Wie zal ons dan aanklagen en veroordelen? Wie zal ons kunnen verhinderen de zegen van God te ontvangen? Er is geen macht die ons bedreigen kan, als de Heer de zorg voor ons op zich neemt. Er hoeft niets berekend te worden. Alleen het leven in navolging van Christus en in gehoorzaamheid aan Gods wil telt dan nog maar.
De Heilige Geest als anti-Geest
Zo kennen we dan de heilige Geest.
- Het is de eeuwige Geest die de geest van de Tijd vernietigt,
- Het is de Geest van de waarheid die de leugengeest overwint,
- En het is de Geest van de overwinning die de Mammon, de geest van het geld overwint.
Dat is het kenmerk van de heilige Geest te midden van alle andere geesten.
Het gebed om de Heilige Geest
Nu is Pinksteren, broeders en zusters, eigenlijk geen feest van de herinnering. Het gaat niet om het gedenken van de Pinkstergebeurtenissen. Het gaat om ons, hier en nu. Laten we de Heilige Geest toe in ons leven, in ons hart, in onze gemeente? Rekenen we erop dat Hij het doen zal, en Christus zal grootmaken in ons leven? Leven we in overgave aan de Heilige Geest of vertrouwen we op onze eigen vermogens en ideeën? Het heeft me dan ook nooit correct geleken dat we met Pinksteren de geboorte van de Kerk vieren. Eigenlijk is Pinksteren het feest van het gebed om de heilige Geest. Dat we bidden of de Geest die ons levend gemaakt heeft in ons midden nieuw leven wekken wil. Nieuw leven vol moed en durf om getuige van Christus te zijn. Nieuw leven om Christus te volgen in heel zijn nederigheid en zorg om de naaste. Nieuw leven om aan elkaar als broeders en zusters vast te houden en onze eenheid als gemeente te vieren.
Het gaat uiteindelijk niet om de kerk, maar om de komst van de Trooster, van de heilige Geest. Dat God in zijn mensheid wonen wil, en dat nu alvast wil laten zien door in Zijn gemeente te gaan wonen. Dat is Pinksteren. Dat Vader en door de heilige Geest wonen in elk van ons, in elke broeder of zuster in de gemeente, dat we gedragen worden door Zijn Geest elke keer weer, wanneer we bidden of de naam van de Heer Jezus noemen, of in geloof aanvaarden welke zegeningen God ons heeft toegezegd. Dát is het werk van de heilige Geest.
AMEN