Het woord geweld b.v. ontleent zijn betekenis in het Nederlands aan zijn tegenwoordige tegendeel: vrede. In de etymologie van geweld, oorspr. ghiwalt, ligt de oerbetekenis ghi halt an, wat zoveel betekent als “bij elkaar houden.” “Geweld” is dus oorspronkelijk de macht die een gemeenschap bijeenhoudt. Daar zit de betekenis van een lichamelijke dwang al bij inbegrepen. Het vermogen om anderen onder de duim te houden is een “geweld” dat de sociale cohesie bevordert omdat het de rebel en de overtreder, degene die de gemeenschap verstoort, buiten die gemeenschap sluit en de storing opheft.
In het Duits is deze betekenis ook gebleven in uitdrukkingen als “Regierungsgewalt” terwijl bij ons het woord uitsluitend nog het negatieve tegendeel betekent: juist de uitoefening van verstorende fysieke dwang, dus het “geweld” van de rebel, wordt als geweld aangeduid. Geweld is bij ons dus van gemeenschap bevorderende daad tot gemeenschap verstorende daad geworden. Daarmee is een begrippelijke symmetrie tot stand gekomen die tussen “macht” en “geweld” nauwkeurig laat onderscheiden. Zo is het ook gesteld in het engels waar violence (van het latijn violentia) en power, (van “potestas” macht, vermogen) nauwkeurig te scheiden zijn.
Wat maakt in het begrippelijk complex dat we hier voor ons hebben nu het verschil tussen gerechtvaardigd “geweld” als macht en niet gerechtvaardigd geweld als inbreuk, als “violence”? Naar een woord van Pascal is “rechtvaardigheid zonder kracht (of geweld, la force) … machteloos; het geweld zonder de rechtvaardigheid is echter tiranniek.” (B. Pascal, Pensees fr. 298) In het complex van woorden waarin geweld en macht op elkaar worden betrokken en elkaar over en weer bepalen, is het woord “recht” de instantie waarin hun oppositie gefundeerd is. Een en dezelfde dwang is naar gelang zijn relatie tot het recht ofwel macht ofwel geweld.