Hieronder de teksten van Kornel Zathureczky die ik plaatste op Facebook:
31 december 2022 om 05:00
De uiteindelijke legitimatie voor de “definitieve oplossing”, voor de uitroeiing van het Europese Jodendom, hield onmiskenbaar verband met het negatieve oordeel van de christelijke theologie over de messiaanse verwachtingen van de Joden, verwachtingen die geacht werden volledig en afdoende te zijn vervuld door Jezus Christus. Deze bewering maakt veel christenen ongemakkelijk; toch komt een bewuste confrontatie met het verleden van het christendom de toekomst van de christelijke theologie meer ten goede dan een medeplichtig zwijgen met de beulen.
1 januari om 08:40
De leer van de drie-eenheid diende als de ultieme uitdrukking van de claim van het christendom om de bijzonderheid van de joodse opvattingen over God te hebben overwonnen. Het christelijke begrip van God als Drie-eenheid is hermetisch afgesloten van de joodse theologische opvattingen over God. De trinitaire formuleringen van de christelijke theologie geven absoluut geen blijk van enig spoor van een heilshistorische verbinding tussen de twee godsdiensten, aangezien deze formuleringen staan als metafysische uitdrukkingen van het christelijke geloof in God als Drie-eenheid. Op het niveau van de christelijke trinitaire formuleringen over de aard van God zou het Joodse geloof net zo goed nooit hebben kunnen bestaan.
2 januari om 08:40
Als het christendom zijn oorspronkelijke en fundamentele oriëntatie als messiaanse bestaanswijze wil terugvinden, moet het zijn taal opnieuw samenstellen in een messiaanse toonaard. Voor een zinvolle dialoog tussen christendom en jodendom moet het christendom terugkeren naar zijn joodse wortels en zijn messiaanse oriëntatie hervinden, die haar basis vindt in de identiteit van Jezus. Door het herstel van zijn messiaanse basis zou de fundamentele identificatie van God als Drie-eenheid in de christelijke theologie ook kunnen worden uitgedrukt in een taal die het alternatief tussen messianisme en trinitarisme overbodig maakt.
3 januari om 08:40
De christelijke geloofsbelijdenissen spreken niet langer over de verwachting van de Messias. Zij vertegenwoordigen een interpretatieve traditie, die Jezus Christus identificeerde als degene die definitief alle messiaanse verwachtingen van de Joden vervulde. Hoewel de christelijke geloofsbelijdenissen een expliciete verwachting uitspreken over de wederkomst, of Tweede Komst, van Christus, maken zij geen gebruik van de kritische functie van het messiaanse idee om de legitimiteit van de politieke heerser in twijfel te trekken en tegelijkertijd hoop en bevrijding te bieden aan degenen die onderdrukt worden door onrechtvaardige politieke en economische omstandigheden. De betekenis van de terugkeer van Christus is de verlossing van de zielen van de levenden en de doden. Zijn terugkeer wordt gereduceerd tot het niveau van geestelijke verlossing, terwijl het valse messianisme van de onderdrukkende heerser ongemoeid wordt gelaten.
Het resultaat van de vergelijking tussen de dertien punten van Maimonides en de oecumenische christelijke geloofsbelijdenissen is symptomatisch voor de breuk van het christendom met zijn joodse erfgoed: geen messianisme meer, maar trinitarisme. Met deze optie heeft de christelijke theologie echter elke mogelijkheid voor een zinvolle dialoog met het jodendom kortgesloten. Het stilzwijgen van de geloofsbelijdenissen over de joodse erfenis van het christendom is een impliciet oordeel over de irrelevantie van het joodse geloof voor christenen, een oordeel dat schadelijk bleek te zijn voor het joodse bestaan binnen christelijk Europa.
4 januari om 08:40
Door hun anti-judaïsme, soms onder de oppervlakte, soms overduidelijk, hebben de christelijke kerken zichzelf eeuwenlang heidens gemaakt. Ze veranderden in instellingen die behoorden tot de enige godsdienst van hun respectieve landen en vervolgden mensen met een ander geloof als vijanden van zowel de godsdienst als de staat. Zoals vóór de tijd van Constantijn de christenen zelf werden vervolgd als “atheïsten en vijanden van de staat”, zo vervolgde het christendom, toen het eenmaal was ingeburgerd als staatsgodsdienst, de joden en andersdenkenden als goddeloze mensen voor wie niets heilig was, en als “mensen zonder enige loyaliteit”, dat wil zeggen ongelovige vernielers van de samenleving. Hoe meer de kerk zich vandaag bevrijdt van dit misbruik van zichzelf, hoe duidelijker zij Israël zal erkennen als haar blijvende oorsprong, haar partner in de geschiedenis en haar broeder in de hoop.
Kornel Zathureczky
De cruciale betekenis van het messiaanse binnen de continuïteit van het joodse bestaan legt de flagrante verwaarlozing van dit concept binnen de christelijke traditie bloot. De vroegchristelijke geloofsbelijdenissen vertegenwoordigen een beslissende breuk met het jodendom, wat blijkt uit de prominente afwezigheid van enige expliciete verwijzing naar Jezus als de Messias. Aangezien Jezus alle messiaanse verwachtingen van de joden op beslissende wijze heeft vervuld, is er geen sprake van een messias.
Het verlies van de Messiasbelijdende Joden op een beslissende manier, is er geen noodzaak meer om het Jodendom te zien als een voortdurende gesprekspartner. Bijgevolg wordt de relevantie van het jodendom gereduceerd tot een louter antecedent van de christelijke theologie. Het jodendom is aanwezig in het christelijk bewustzijn, maar slechts op een marginaal niveau. Het judaïsme is niet langer een bron van inspiratie voor het christendom. Christelijke hermeneutische strategieën hebben het Jodendom gevangen gehouden in een reductionistisch begrip van de Torah.
De taal en de oriëntatie van de oecumenische geloofsbelijdenissen weerspiegelen het feit dat de belangrijkste gesprekspartner van het christendom niet langer het jodendom was, maar de grotere hellenistische wereld. Men hoeft het populaire idee niet te onderschrijven dat de geloofsbelijdenissen de hellenisering van het christelijk geloof vertegenwoordigden, om een argument te kunnen aanvoeren voor de verwaarlozing door het christendom van zijn fundamenteel Hebreeuwse dimensie.
5 januari om 08:40
Supersessionisme is een strategie om Jezus te identificeren als Messias in zuiver functionele zin, waarbij Jezus op absolute wijze de zogenaamde messiaanse verwachtingen van de Joden vervult. Deze wijze van identificatie maakt dus niet alleen verdere verwachtingen zinloos, maar heft ook Gods verbond met het volk Israël op.
Uiteindelijk vindt er een dubbele onteigening plaats met het supersessionisme. Enerzijds wordt het volk Israël beroofd van zijn verbond met God. Het volk Israël, de Joden, wordt gezien als volstrekt irrelevant voor het volk.
Het nieuwe verbondsvolk, de christelijke kerk, die hen onherroepelijk heeft vervangen; het volk Israël wordt een waarschuwingsteken voor de prijs van ongehoorzaamheid; of het speelt slechts een symbolische functie in het zelfbegrip van de kerk. Anderzijds, wanneer de Kerk Israël opvat als zijnde onteigend van haar verbond met God, onteigent de Kerk zichzelf van de taalkundige mogelijkheden die haar eigen canon biedt. Deze dubbele onteigening is het resultaat van de identificatie van Jezus als de Messias in absolute zin, op een manier die deze identificatie uiteindelijk abstraheert van haar Joodse context en van de creatieve spanningen van zowel Jezus’ zelfidentificatie als het begrip van deze identificatie door de vroegchristelijke gemeenschap.
De supersessionistische wijze van identificatie van Jezus als de Messias overwint de dubbelzinnigheden die in het concept van het messiaanse besloten liggen en leidt tot een discours van trinitair triomfalisme, een discours dat zowel afgesneden is van Gods verbond met Israël als geïsoleerd van de onverloste aard van de werkelijkheid, van het beschadigde leven, om de suggestieve term van Adorno te
gebruiken.
Als het canonieke verhaal het soort identificerende linguïstische kracht heeft dat God benoemt als de Drie-eenheid, zoals Marshall terecht beweert, dan is de benaming van de Zoon van de trinitaire God met de eigennaam Christus een onjuiste benaming. De eigennaam Christus neemt afscheid van de linguïstische kracht van het verhaal dat functioneert als het geopenbaarde, goddelijke, linguïstische middel voor de identificatie van de Zoon.
De identificatie van de Zoon door de eigennaam, Jezus Christus, is een “verzakelijkte” naam, een objectiveerbaar teken, waaronder keizer Constantijn kon veroveren. De eigennaam van de Zoon, Dominus Iesus Christus, was het linguïstische teken dat de afslachting van de joodse of islamitische Ander door de christelijke strijder legitimeerde. De eigennaam Jezus Christus of Heer Jezus Christus is een naam die op een utilitaire manier wordt gebruikt om te veroveren, te onderwerpen, uit te buiten of, en dit is misschien wel het grootste misbruik van de naam, om de status quo van de tijd van de geschiedenis te handhaven en te bestendigen.
Wat wordt hier nu beweerd? Dat we
(1) wellicht een innerlijke zelfonderscheiding (niet een onderscheiding als een “gegeven”, maar een onderscheiding-in-actie) in God mogen stellen. Dat we dus mogen zeggen dat God in zich veelvoudig is, wat het woord “echad” ook kan aanduiden: als we het lezen als ver-enigd in onderscheid tot jachied, enkelvoudig.
En dat we (2) niet zonder meer Jezus als de Messias (Zoon van God) mogen identificeren met deze “God de Zoon”. De relatie van God de Zoon (innerlijke onderscheiding in God) en de “Zoon van God” (titel voor een mens in een bijzondere relatie met God) moet dan nader worden uitgewerkt, en de vroege kerk deed dat door de lijnen van het OT te volgen en kwam uit bij adoptianisme.
En dat we (3) de identificatie van Jezus met de tweede persoon in de triniteit – pas volledig in het concilie van Chalcedon – moeten zien als de linguistische verbinbding tussen de Jezus die we navolgen, met de goddelijke almacht die een absoluut gelijk, een absolute waarheid, een absolute superioriteit tegenover het jodendom met zich meebrengt. Met alle ellendige gevolgen daarvan.
6 januari om 08:40
In tegenstelling tot de ontwikkelingen in de christelijke traditie, die leidden tot het dualisme van politiek en geest, heeft het joodse geloof, gedefinieerd door het verbond tussen Hashem en het volk Israël, nooit zijn politieke bestaan gescheiden van zijn geestelijke aspiraties. Het joodse messianisme was geworteld in de politieke sfeer. Volgens Martin Buber ligt de oorsprong van het joodse messianisme in de politieke sfeer, meer in het bijzonder in de vestiging en de daaruit voortvloeiende geschiedenis van het koningschap in de geschiedenis van Israël. De instelling van het koningschap in de geschiedenis van het volk Israël was een dubbelzinnige ontwikkeling, aangezien de koningen werden gezien als in wezen een toe-eigening van de positie die hasjeem , de God van Israël, genoot onder de theocratische heerschappij.
De enige koning die de speciale gunsten van hasjeem geniet, is koning David, wiens heerschappij en persoon het paradigma worden voor de messiaanse heerser van de toekomst. In de instelling van het koningschap en het uiteindelijke falen daarvan om te bemiddelen tussen het goddelijke en het menselijke ligt de kiem van de verwachting van een koning, speciaal gezalfd door hasjeem , door wie God het volk zal regeren. De schijnbare ontoereikendheid van het idee van de monarchie leidde bijgevolg tot een idealisering van een vorst die zijn goddelijke zalving zal waarmaken door zijn rechtvaardige heerschappij. De idealisering van deze verwachting betekende echter niet de depolitisering ervan. De messiaanse koning is een “theopolitieke messias”.
De herinnering aan deze positieve hoop op de theopolitieke messias, geworteld in de as David-Zion, was datgene waardoor Israël de vernietiging van de dakloosheid verdroeg die volgde op zijn korte periode van politieke autonomie, en uit de confrontatie van de glorie van het herinnerde verleden en de ervaring van schijnbare hopeloosheid van het heden werd de eschatologische verwachting van de messias geboren.Het is deze eschatologische hoop die het politieke en spirituele verenigt die de christelijke theologie doelbewust heeft verwaarloosd om de autoritaire staat te legitimeren en absolute controle uit te oefenen over het uiteindelijke lot van alle mensen. Nadat de heilshistorische band met het jodendom was opgeheven door de fysische oriëntatie van de christelijke dogma’s over de identiteit van Christus en de identiteit van de christelijke God, kwam ook de mogelijkheid van een zinvolle dialoog in gevaar.
Deze beschrijving van zijn belangrijkste boek vind je HIER
The unsettling context of late modernity, a terrain of an infinite fragmentation of life, poses a challenge to Christianity to rearticulate its defining doctrine of the Trinity. Christianity’s initial messianic weakness—in that its canonical writings attest to a universal message of redemption for the victims of Empire—was subverted into the strong theology of the Empire. This book demonstrates that Trinitarian discourse was profoundly implicated in this development as it essentially absorbed and took the bite out of the messianic language of the early Christian movement. Zathureczky proposes a retrieval of the messianic discourse of Christianity by way of recapturing its redemptive weakness. Relying on an elective affinity between Walter Benjamin’s messianism and Jürgen Moltmann Trinitarianism, he attempts to recapture the “weakness” and fragility of the language of the initial messianic impulse of the Christian community. The resulting “weak” Trinitarianism retains the basic character of Christianity as a Trinitarian faith, but now Trinitarian discourse about God is simultaneously messianic discourse, a language that is attuned to give voice to the damaged lives and alienating conditions of our contemporary context.
Hallo Robbert, fijn dat je wat meer teksten geeft van Zathureczky. Zo is me duidelijker wat hij bedoelt en begrijp ik ook jou reactie beter.
Het probleem wat de schrijver aanvoert, namelijk dat de belijdenis van de drie-eenheid de Christenen superioriteit gaf en dat zij de wortels van het Joodse geloof hebben verlaten en daarmee een kloof hebben doen ontstaan tussen Joden en Christen, zie ik niet zo.
Mijns inziens ligt de kloof ergens anders. Het evangelie was een ergernis voor de Joden, dat bleek al in de tijd van Jezus op aarde en heeft uiteindelijk geleid tot zijn executie en aansluitend de vervolging van de Christen geworden Joden.
Wat is de aard van die kloof? De Farizeeen leerden wel juist, maar handelden er niet naar. Het ging en gaat Jezus om het bekeerde hart, dat omziet naar de ander. Dat is waar het zowel in het oude als het nieuwe testament omgaat. En hoe irritant is het als je daar door iemand, die zelf volmaakt is, op wordt gewezen.
Zij en wij worden daarop aangesproken in het evangelie. Een Christen kent het gevecht tegen de zonde, net zoals als er Joden waren en zijn die dat kennen. Ook zal een christen, als het goed is, zich niet laatdunkend uitlaten over de Joden, wij zijn geen haar beter.
De kloof ligt dus in ons zelf en heeft weinig met dogma’s te maken.
Verder ben ik van mening dat de christelijke kerken wel degelijk aansluiten op de Tenach. In de gereformeerde kerken wordt nog regelmatig de wet gelezen en uitgelegd. In de rooms-katholieke kerk zijn er altijd drie thematisch verbonden schriftlezingen uit het OT, de brieven en het evangelie. Het geen overigens niet wegneemt dat we van de rabbijnen kunnen leren.