Augustinus over de kruisiging (parafrase, vervolg)

Johannes beschrijft uitgebreid wat de soldaten deden toen zij Jezus gekruisigd hadden. Zij namen zijn kleren en verdeelden het tussen hun vieren. Alleen het onderkleed verdeelden zij niet maar zij wierpen het lot. Daarmee heeft Johannes de misverstanden opgelost die hadden kunnen ontstaan door het lezen van de andere evangeliën. Lukas 23:34 wekt de indruk dat zij gedobbeld hebben over al Zijn kleren. “En ze verdeelden Zijn kleren en wierpen het lot” (klèrous – meervoud). Dat suggereert dat ze voor elk kledingstuk het lot hebben geworpen. Mattheus 27:35 gebruikt hier het enkelvoud klèron, wat suggereert dat ze voor het geheel van Zijn kleding eenmaal het lot geworpen hebben. Diezelfde indruk wordt ook gewekt in Markus 15:24. Johannes zegt het dus nauwkeuriger: ze verdeelden Zijn kleding in vier delen, en wierpen het lot over het lange kostbare onderkleed.

De verschillen tussen de teksten van de evangelisten hoeven ons niet te ontmoedigen. Het is wat je kunt verwachten als verschillende ooggetuigen hun verhaal doen. Het lot werd geworpen, de kleding werd verdeeld en het onderkleed werd niet gescheurd. De weergave bij Johannes verklaart de verschillen bij Mattheus, Markus en Lucas op een bevredigende wijze.

Zit er in deze verdeling van Zijn kleren nog een diepere betekenis? Augustinus meende van wel. Hij acht het niet toevallig, dat de kleding werd verdeeld in vier verschillende delen. Voor hem was dat een symbool van de vierdelige Kerk, die over de hele wereld verspreid is, en over al die vier delen van de wereld gelijkelijk verdeeld is. Daarom zegt de Schrift dat Zijn uitverkorenen zullen worden verzameld vanuit de vier windrichtingen, uit de vier delen van de wereld dus. Dat het onderkleed niet werd verdeeld duidt de eenheid aan van alle delen van de kerk, die wordt samengehouden in de band van de liefde. Dat is, de “liefde van Christus die alle kennis te boven gaat” (Efeze 3:19).

Daarom was het onderkleed “van bovenaf” geweven, omdat de eenheid van de kerk vanuit de hemel tot stand gebracht wordt.
Daarom was het als “één geheel” geweven, zodat er nooit verdeeldheid zou kunnen zijn en omdat niemand is uitgesloten van deelname aan de kerk – vandaar dat zij katholiek of algemeen heet.
Daarom was het bestemd voor één van hen, zoals zij zeiden “laten wij erom loten voor wie het zal zijn.”
En als het door het werpen van het lot wordt beslist, dan ligt het dus niet aan de verdienste van elk individu maar is alles afhankelijk van het onzichtbare decreet van God.

Daarom waren er ook 12 apostelen, zodat je ze kunt verdelen in drie groepen van elk vier delen. Daarin ligt een viervoudig onderscheid dat naar het geheel van de wereld verwijst. Elk onderdeel was volledig, daarom ook steeds een drietal. Maar wanneer aan de apostelen gevraagd wordt wat zij denken van Jezus, is het alleen Petrus die het antwoord geeft: “U bent de Christus, de Zoon van de levende God.”

Ook het kruis van Jezus zelf kent een diepere betekenis. Zegt Paulus niet in Efeze 3:18 dat wij moeten leren begrijpen “wat de breedte en lengte en diepte en hoogte is”? De breedte is de horizontale balk waarop de handen van Jezus waren vastgebonden en doorboord. Dat zijn de goede werken in de breedte van de liefde. De lengte verwijst naar de verticale balk waarop de rug en voeten van Jezus waren vastgemaakt. Dat is een aanduiding van de volharding door de tijd heen tot het einde. De hoogte is de top van de verticale balk die boven de horizontale balk omhoog rijst. Dat is het uiteindelijke doel waar alle goede werken naar verwijzen, die immers gedaan zijn uit liefde voor God. De diepte verwijst naar het deel van de verticale balk dat in de grond bevestigd is en daar aan het oog is onttrokken. Maar vanuit die grond rijzen alle andere delen omhoog, net zoals alles wat goed is in ons vanuit de diepte van Gods genade omhoog komt.

Maar zelfs als dit alles alleen menselijke fantasie zou zijn, dan nog hebben wij het woord van de apostel, namelijk “en zij die van Christus zijn hebben het vlees gekruisigd met zijn begeerten en verlangens” (Gal .5:24). Wat een groot goed is dat. Dat is alleen maar mogelijk als er een goede geest strijd met het vlees. Weliswaar was het een kwade geest die het kruis van Christus heeft opgericht. Maar het werk van deze kwade geest wordt tegen hem gebruikt doordat aan het kruis alleen het vlees in de dood gebracht wordt, maar de geest daar leven ontvangt.

Daarom ook is in onze rituelen het teken van het kruis zo belangrijk. Het kruisteken bijvoorbeeld op het voorhoofd van de gelovigen (op Aswoensdag), of het kruisteken met de olie waarmee een zalving wordt uitgevoerd. Geen van deze rituele handelingen wordt correct uitgevoerd zonder het gebruik van het kruisteken. Het kruis van Christus is de verborgen kern van alle sacramenten. En daarom ook zijn zelfs de goede werken van de ongelovigen van nul en generlei waarde, omdat het teken van het kruis er niet bij gemaakt kan worden.