Maar het is een boodschap die de Farizeeën niet horen, omdat zij een andere boodschap hebben. En die heeft nauwelijks raakvlakken met de leer van Jezus. De Zijne is een boodschap van vergeving van zonde in het hier en nu, als voorbereiding op de komst van het Koninkrijk der hemelen in de nabije toekomst. Die van de Farizeeën is een boodschap van zuivering voor een leven van heiligheid in het hier en nu.
Geconfronteerd met de keuze – Jezus of de Farizeeën – zou ik de één eren, maar de ander volgen. Ik zou Jezus eren, maar de Farizeeën volgen, en dat doe ik zelfs nu nog: daarom heb ik dit boek geschreven. Want de Torah had Israël gedefinieerd als een koninkrijk van priesters en een heilig volk. Dat is de weg die de Farizeeën zijn ingeslagen. Hun Israël vond gemeenschappelijkheid in een gedeelde, heilige manier van leven, vereist voor alle Israëlieten – zo luidde het in de Schrift. De Mozaïsche Torah definieerde die manier van leven in zowel cultische als morele termen, en de profeten legden grote nadruk op het laatste. Wat Israël heilig maakte – haar manier van leven, haar morele karakter – hing voornamelijk af van hoe de mensen leefden. En dat was in het hier en nu. Wat de Farizeeën te zeggen hadden over wat er later zou gebeuren, suggereert Jezus nooit; dat is geen punt waarover hij met hen in discussie ging.
Maar achteraf gezien vragen we ons af hoeveel ruzie de twee partijen sowieso hadden. Want de Farizeeën waren een groep die gevormd was door de heilige manier van leven van Israël, die het over heiliging hadden. Jezus en zijn discipelen waren een groep die zich bezighield met zonde en verzoening als voorbereiding op de spoedige komst van Gods koninkrijk. De twee converseren noch twisten.
Toen ik die middag naar huis liep, begon ik te vermoeden dat Jezus en de Farizeeën – inclusief ikzelf – eigenlijk gewoon verschillende mensen waren die over verschillende dingen spraken met verschillende mensen. Maar zoals duidelijk is, kon geen van beide groepen voorkomen dat ze de ander herkenden. Wat er bleef plaatsvinden, zoals we in het volgende hoofdstuk zullen zien, was eigenlijk geen discussie, laat staan een debat, maar slechts een confrontatie van mensen die niets met elkaar gemeen hadden en die discoursprogramma’s volgden die elkaar op geen enkele manier raakten. Niet echt een argument.
Maar toen ik erover nadacht, realiseerde ik me dat daar een reden voor was: heiliging heeft betrekking op één reeks menselijke zorgen, verlossing op een andere reeks. En de reden dat de twee partijen niet konden discussiëren, was dat geen van beiden sprak over wat voor de ander van belang was.
Heiliging vereist categorisch het aanwijzen van wat heilig is tegenover wat niet heilig is. Heilig maken is apart zetten. Geen enkele heiliging kan iedereen omvatten of geen ruimte laten voor iemand in het bijzonder om heilig te zijn. Men hoeft niet “heiliger dan gij” te zijn, maar het heilige vereist de tegenovergestelde categorie, het niet-heilige. Het Koninkrijk der Hemelen, dat binnenkort komt, heeft hier niets mee te maken; waar het om gaat is het verkrijgen van toegang tot Gods Koninkrijk. Dus, nogmaals, hoe kunnen twee groepen – Jezus’ discipelen, de Farizeeën – elkaar begrijpen als de één de kwestie van de heiliging aankaart, en de ander de verlossing? Opnieuw – zo bleef de gedachte door mijn hoofd spoken – is er eigenlijk geen sprake van een meningsverschil, maar gewoon van verschillende mensen die met verschillende mensen over verschillende dingen praten.
Als we het N.T. goed lezen blijkt keer op keer dat de Farizeeën van Jezus af willen. Ze hebben tot Zijn dood besloten. Wat het artikel noemt als discussies zijn shows om Jezus in de val te laten lopen zodat Hij iets verkeerd zou zeggen om Hem te vangen en doden. Jezus maakt steeds duidelijk dat die z.g. heiliging of God dienen geen enkele waarde heeft als je je naaste wilt doden of wilt elimineren.
Heiliging komt na rechtvaardiging, die Farizeeën waren niet eens rechtvaardig.