[Uit: De pre-christelijke leer van Jesjoea, Lewis Keizer, p. 109 (PDF), vertaling DeepL]
In de eerste eeuw werd de joodse echtscheiding voltrokken doordat de echtgenoot een wettelijk document (ketubah) schreef en publiekelijk verklaarde dat hij niet langer getrouwd was. Hij kreeg de voogdij over de kinderen en de ex-vrouw was gedwongen voor zichzelf te zorgen, tenzij haar ketubah voorzag in restitutie of steun. Vaak zouden familieleden haar niet terug verwelkomen en haar enige opties voor steun waren prostitutie of dienstbaarheid. Twee Joodse wetgeleerden hadden over echtscheiding geoordeeld. Hillel van Babylon, had uit de Tora geconcludeerd dat een man van zijn vrouw kon scheiden vanwege onbeduidende zaken, zoals alleen maar het verbranden van zijn avondmaal. De school van Sjammai was van mening dat echtscheiding alleen mogelijk was voor zeer ernstige overtredingen. Jesjoea was het met Sjammai eens toen hem gevraagd werd te reageren:
“Enige Farizeeën kwamen, en om Hem te beproeven vroegen zij: “Is het een man geoorloofd van zijn vrouw te scheiden?” Hij antwoordde hun: “Wat heeft Mozes u geboden?” Zij zeiden: “Mozes stond toe, dat een man een akte van echtscheiding schreef en van haar scheidde.” Maar Jezus zeide tot hen: “Wegens uw hardheid van hart heeft hij dit gebod voor u geschreven. Maar vanaf het begin van de schepping heeft “God hen mannelijk en vrouwelijk gemaakt.”Daarom zal een man zijn vader en moeder verlaten en die twee zullen tot één vlees worden. Zij zijn dus niet langer twee, maar één vlees. Daarom, wat God samengevoegd heeft, laat niemand scheiden.” Markus 10.2-9; herhaald in Mattheüs 19.3-9
Wie van zijn vrouw scheidt, behalve op grond van echtbreuk, doet haar echtbreuk plegen; en wie met een vrouw trouwt, die wegens echtbreuk gescheiden is, pleegt ook echtbreuk. Markus 10:5-12; met herformuleringen herhaald in Mattheüs 19.9; en in Lukas 16.18
BETEKENIS IN CONTEXT: Een [Joodse] echtgenoot die van zijn vrouw scheidt om een andere reden dan bewezen seksuele ontrouw, of trouwt met een vrouw die om die reden gescheiden is, maakt zich schuldig aan het overtreden van het gebod tegen overspel.
Deze uitspraak beschermde de vrouw tegen onrechtvaardige echtscheidingsconventies en straffen. Ook al waren er bepalingen op grond waarvan een vrouw een echtscheiding van haar man kon eisen in gevallen van extreme wreedheid of gebrek aan steun, toch waren die zeer moeilijk te handhaven, omdat alleen de man het initiatief tot echtscheiding kon nemen. Jesjoea’s uitspraak was nog strenger dan die van Sjammai, die alleen priesters verbood om met een gescheiden vrouw te trouwen. Jesjoea paste de priesterlijke uitsluiting echter op alle mannen toe “Wie een vrouw huwt die wegens overspel gescheiden is, pleegt ook overspel.”
Niet-Joodse christenen voelden zich ongemakkelijk bij de echtscheidingsregels van Jesjoea, en zij hebben die verzacht door er de niet-authentieke pericoop van de overspelige vrouw in Johannes 7:53-8:11 aan toe te voegen, waarin barmhartigheid wordt betoond voor de zonde van overspel. Hier zegt Jezus tegen de mannen die haar willen stenigen: “Laat hij die zonder zonde is de eerste steen werpen,” en één voor één, van de oudste tot de jongste, lopen zij weg. Maar dit verhaal komt in geen enkel manuscript van Johannes’ Evangelie vóór de vijfde eeuw voor. “De pericoop komt op geen enkele plaats voor in de vroegst overgeleverde Griekse Evangeliehandschriften; noch in de twee papyrusgetuigen van Johannes uit de derde eeuw, P66 en P75, noch in de Codex Sinaiticus en Vaticanus uit de vierde eeuw.” Met andere woorden, het is niet historisch.
BETEKENIS VANDAAG: Een echtgenoot die om egoïstische of onbeduidende redenen scheidt en zich van zijn gezin afkeert, heeft het vertrouwen ernstig geschonden en ondergaat ernstige morele gevolgen.
RELEVANTIE: Echtscheiding is in de eenentwintigste eeuw een heel andere instelling dan in het jodendom van de eerste eeuw. Vrouwen kunnen het initiatief nemen tot echtscheiding. Gemeenschappelijk bezit, gewoonterecht en rechtbanken beschermen vrouwen en kennen hun gewoonlijk voogdij, alimentatie en kinderalimentatie toe. Vrouwen die mishandeld of in de steek gelaten worden, kunnen een echtscheidingsprocedure beginnen, en vrouwen maken in veel landen bijna de helft van de beroepsbevolking uit. Ook gebeurt een moderne echtscheiding vaak met wederzijds goedvinden, in plaats van dat de echtgenoot in de steek gelaten wordt. De uitspraak van Jesjoea van bijna tweeduizend jaar geleden voor de Joden van die tijd vandaag als letterlijk bindend te beschouwen, is verkeerd. Daarom heeft het Vaticaan wat Paus Franciscus zijn “straffe regels” over echtscheiding noemde, herzien, zoals de meeste christelijke kerkgenootschappen al gedaan hebben.
Persoonlijk vind ik de “relevantie” heel koel en zakelijk. Wel belangrijk hoor en zeker niet geheel onbelangrijk, dat er met de vrouw rekening wordt gehouden, dat zij ook nog een beetje normaal verder kan leven en voor de kinderen kan zorgen.
Het christelijke huwelijk is een serieus ding niet alleen in de relatie, maar ook in het geestelijke. Daar kunnen we niet zomaar overheen stappen. Zoveel kerkelijke huwelijken stranden, dat het verschrikkelijk is en zeker is het geen getuigenis naar binnen en al helemaal niet naar buiten toe.
Wat er geestelijk is aan het huwelijk, dat het huwelijk een beeld is van Christus en Zijn gemeente en dat is zeer zwaar wegend.
Ook in de kerkelijke huwelijken wordt vanuit de kerk met grote regelmaat in zo’n huwelijksdienst de nadruk gelegd op het romantische, op de gevoelens gespeeld, de persoon van de bruidegom en de persoon van de bruid wordt heftig benadrukt.
Een huwelijk is zo gesloten.
Niet door hebbende dat je veel genade van God nodig hebt, om trouw en liefde door de tijd heen te doen gelukken. Mijn echtgenoot is niet de vervulling van mijn leven, al is het zo, dat ik geen dag zonder hem zou willen leven en ik ben niet de vervulling van mijn echtgenoot in zijn leven, wij allebei hebben een Bron waaruit wij putten, waarvan uit wij overstromen naar elkaar toe. Uit die Bron stroomt de vrucht van de Geest (Galaten 5:22) en uit die Bron stroomt ook de vergeving naar elkaar toe, omdat wijzelf door God vergeven zijn door Zijn kostbare bloed.
Waar Jezus het over heeft, is héél belangrijk, dat de echtscheiding is ingesteld vanwege de hardheid van het hart van de mensen. En waar zien we nog meer heel duidelijk in de Bijbel een verharding van het hart? In Exodus bij Farao.
Bij Farao zie je dat het een proces is van verharding en hoe die hardheid doorzet van je eerst zelf verharden en daarna verhard God het hart van Farao.
In het huwelijk zie je ook, dat het verharden van het hart een proces is en je verhardt het hart heel gemakkelijk, wanneer je samen en alleen niet meer Bijbel leest, lof zingt en samen bidt.
Satan heeft zijn pijlen gericht op het christelijke huwelijk, hij heeft er een bloedje hekel aan, omdat hij wel weet, wat voor een geestelijke betekenis het heeft.
Hij zal je in je oor fluisteren, dat je echtgenoot niet voldoende dit of dat voor je doet. Hij zal je in je oor fluisteren, dat je echtgenoot uiteindelijk toch niet dat is, waarvan je dacht, dat hij/zij was. Dat je de verkeerde persoon bent getrouwd en dat je daar het slachtoffer van bent geworden. En wanneer je dan niet bij het offer van Jezus Christus stil gaat staan en daarmee een antwoord hebt op de aanklachten van satan, dan ga je meer en meer je hart verharden.
Is je echtgenoot narcistisch of wordt je in elkaar getimmerd, dan zou ik wel zeggen, maak dat je weg komt. Maar trouw dan niet meer, want je kunt voor God maar één keer zo’n belofte geven. Daarom is het christelijke huwelijk ook zo serieus, geef niet zomaar je hart weg aan iemand! Het is geen spelletje.
Een huwelijk gaat diep.
En dominee’s en voorgangers moeten niet zomaar zo makkelijk mensen trouwen, omdat ze zo verliefd zijn op elkaar. Daar ligt een veel grotere taak bij een kerkelijk leider om in gesprek met het verliefde stel de diepte in te gaan en wel meerdere keren.
Eventuele kinderen worden de dupe van echtscheidingen en het is een ziekte!
Nou en er valt nog veel meer over te zeggen . . .
Dat is een fraaie verwoording van waar het eigenlijk om gaat, dank!
Als de pericoop van de overspelige vrouw niet in de oudste beschikbare bronnen staat, waarom staat die dan in onze Bijbelvertalingen? Ik moet, als leek, er toch op kunnen vertrouwen dat er betrouwbaar en integer wordt overgeleverd?
In de modernste bijbelvertalingen staat de hele tekst tussen haakjes en wordt duidelijk gemaakt dat de tekst niet behoort tot het origineel. In meer conservatieve kring wordt aangenomen dat de overgeleverde tekst door God op bovennatuurlijke wijze is beschermd en dan kun je deze tekst niet buitensluiten. een dergelijke controverse bestaat over het slot van Marcus en het “comma johanneum” in 1 Johannes.