Messiaans Jodendom wil een brug slaan tussen Jodendom en Christendom. Maar dat kan het alleen als het ofwel het Jodendom verwatert tot iets dat geen band meer heeft met het Rabbijnse Jodendom, ofwel door het hart van de Christelijke dogmatiek te verwijderen. Immers: de godheid van Jezus, de rechtvaardiging door geloof alleen, de opheffing van de uitverkiezing van Israël – het is door en door christelijk en door en door anti-joods.
Soms wordt gezegd dat de echte brug ook niet daar kan worden gebouwd. Messiaans Jodendom zal evangelisch moeten blijven als ze “anders” wil zijn dan het Jodendom, en moet een joodse praktijk invoeren, zonder de bijbehorende theologie, als ze “joods” wil blijven. Christelijke orthodoxie en Joodse orthopraxie dan?
Hoe zit het dan met de toekomstverwachting? De Messias die komt, zal die herkenbaar zijn als de Messias die al gekomen is? (Even persoonlijk: dat was voor mij de laatste gedachte die mij in het Christelijke kamp hield.)
Lévinas: De Joden die wachten op het messiaanse tijdperk wachten niet tevergeefs, zoals zoveel christenen nog steeds geloven, op een gebeurtenis die nu al meer dan twintig eeuwen aan de gang is. Het Joodse wachten op de Messias is volkomen logisch voor de christen die wacht op de wederkomst van zijn Verlosser, op de Parousia. Daarom is het zelfs voor een christen nog niet afgelopen. En Joden zijn noodzakelijk voor de toekomst van een mensheid die, wetend dat ze gered is, niets meer heeft om op te wachten. De aanwezigheid van de Joden herinnert conformisten van elke soort eraan dat niet alles het beste is in de beste van alle mogelijke werelden.
Dat lijkt toch een fraaie saamhorigheid te kunnen bewerkstelligen. Joden wachten op de komst van de Messias, Christenen verwachten de terugkeer van de Messias, en of het inderdaad Jezus is die komen zal, kunnen we de Messias vragen – en dan doet het antwoord er niet echt toe. Als de Joden deze positie innemen, als mede-wachtenden op de verschijning van de Messias, lijkt er een brug geslagen te zijn. Dan kan men zeggen:
Tanja: De Christenen en Joden kunnen nu samen op weg gaan om een brug te slaan tussen Jodendom en Christendom. De volgers van Yeshua (Jezus) kunnen zijn onderwijs volgen en delen. De Thora, de Profeten, de Geschriften en de Evangeliën en de Geschriften van het NT met als doel ANDERE DISCIPELEN van hem te worden en voor hem te maken. Wij kunnen samen toewerken naar de komst van dat Koninkrijk van G-d (Hashem), wat met de komst van de Messias (Yeshua) op aarde gevestigd zal worden. Wij kunnen één familie zijn. Het geloof verbindt ons en we mogen samen het werk gaan doen dat G-d voor ons heeft bereid. Daarom is onderlinge liefde en gemeenschap zo belangrijk. Laten wij samen het huis, de gemeente van Tikkoen (herstel) zijn.
Maar mijn vraag zou zijn: waarom deze ferme fundering van alles op de “komst van het Koninkrijk met de komst van de Messias Yeshua”? Waarom moet de brug worden geslagen VANUIT het Christelijke verstaan van G-ds intenties? En waarom Yeshua? De Messiaanse titel voor de man uit Nazareth kan toch moeilijk een soort conditie van deze joods-christelijke samenwerking worden gezien? En bovendien, als we het moeten uitwerken, samen moeten toewerken naar het Koninkrijk, is dat nog wel Christendom? Waarom trouwens moet het evangelisch gedachtengoed de basis zijn van de samenwerking van Joden en Christenen? Waarom niet de Joodse grondslag voor zo’n samenwerking en saamhorigheid? (De Noachidische geboden, het idee van de “rechtvaardige uit de volkeren.”) En als er wordt gezegd: het geloof verbindt ons, dan is voor mij de vraag: welk geloof?
Lévinas: Tot dit punt leek de vriendschap tussen Joden en christenen gebaseerd op het feit dat ze allebei tot de mensheid, de moderne wereld, het Westen behoorden. Vanuit Joods oogpunt was het christendom natuurlijk gerechtvaardigd: het bracht het monotheïsme naar de niet-Joden.
Vanuit Joods gezichtspunt hoeft het Christendom dus niet gesloopt te worden, het moet alleen ophouden met zijn afgoderij – indien mogelijk – en zeker ophouden met zijn evangelisatie onder Joden. Maar nu komt de centrale vraag: dat Christendom dat Israël respecteren wil en een einde wil maken aan antisemitisme, is dat Christendom in staat de joodse theologie serieus te nemen? Maar wat is het jodendom dan in christelijke ogen?
Lévinas: Een profetie die zijn vervulling niet overleefde. Het vleesgeworden getuigenis van een mislukking. Een geblinddoekte maagd. Een overblijfsel. Een overblijfsel. Een anachronisme. Een fossiel. Een relikwie. Een spektakel. Leon Algazi wilde dat zijn christelijke vrienden verder zouden gaan dan respect voor Joden en op een dag het Jodendom zelf zouden respecteren. De onvergetelijke eis van een volledige Jood wordt beantwoord door de totale erkenning van een christen.
Het Messiaanse Jodendom laat niet toe dat de kern van de Christelijke theologie verandert, maar eist dat het hart van de Joodse overtuigingen wordt verlaten. Maar toch kleedt het zich in de uiterlijke gedaante van het Rabbijnse jodendom: tzitzit en talliet, torahrol, bima en joodse dansjes. Het noemt zich de toekomst. Ik denk dat er nog veel werk moet worden verricht voordat het Messiaanse Jodendom een kans maakt die toekomst gestalte te kunnen geven.